لقد اصبح الترقیم فی الغرب مستحوذاً علی اهتمام المؤرخین و اللسانیین الأخصاء الذین لایقلون عدداً، بصلته الوثیقه بالکلام التلقائی و الکتابة و القراءة، و دلالته علی نوع الترکیب بین الجملات و اسلوب القراءة و شکل التفکیر و المنطق. فلذلک عُدّ من اهم الظواهر التی تشترک فیه غالبیة اللغات مع خصائصها و الفوارق التفصیلیة بینها. لانه یدل علی تحسین القراءة و الاهتمام فی کتابة نص جمیل من حیث الاسلوب و المفاهیم ال...

إنّ الصحیفة السجادیة تتّسم بالأسلوب الأدبی الرصین مقارنة بالکتب الأخری فی هذا المضمار، فقام الباحثو ن بدراسات کثیرة لشرح هذا الکتاب الشریف، لکن لم یستوعب جهو دهم بلاغته و نحوه بشکل کامل. من أهم قضایا البلاغة الحدیثة التی تقع موضع عنایة الباحثین هی الدراسات الأسلو بیة، و من أبرز الأسلو بیات، أسلوبیة الانزیاح التی اعتمدت علی خروج عن المألوف و المعیار. تسعی هذه المقالة إلی معالجة نص الصحیفة السجادی...

اهتمام به تاریخنگاری در دوره ممالیک بسیار چشمگیر بود به گونه ای که این عصر را باید اوج دوران تاریخنگاری اسلامی دانست. از میان انواع تاریخنگاری این دوره مانند: تواریخ عمومی، دودمانی و سلسله ای، طبقات، فرهنگنامه های تاریخی و...، فرهنگنامه نویسی بیش از همه مورد توجه قرار گرفت. در آغاز قرن هفتم و به هنگام شکل گیری دولت ممالیک (648- 922هـ) به علت تعدّد و تکثر لایه های مختلف طبقات و نسلها و به دلیل ان...

الأداه النحویه هی لفظ دال علی معنی من المعانی النحویه، و لها أشکال متعدده، و لا ترادف دائماً ما یسمی فی النحو بالحرف، فقد تکون حرفاً أو إسماً أو فعلاً. أداه « ما» من حیث أنواع الکلمه قسمان: حرف و اسم، و تزاد فی فئه من الحروف و الأسماء و الأفعال، و تقع علی ذوات ما لا یعقل و علی صفات من یعقل، ومن هذا تظهرسعه استعمالها. تحتمل لفظه « ما» أکثر من معنی، فقد تحتمل الموصولیه و الشرطیه و النافیه و غیرها. ...

اختلافات فراوان میان دو‌‌ مکتب نحوی بصره و کوفه باعث‌‌ شد تا برای نحو هم‌‌چون فقه و کلام علمی پدید ‌‌آید و پژوهش‌گر‌‌ان این ‌‌حوزه ازطریق آن استنباط احکام نحوی را دریابند که آن را «أصول‌النحو» یا «علل‌النحو» نامیده‌اند. ابن‌‌سراج ازجمله کسانی است که در کتاب الأصول فی النحو به این‌ ‌علم پرداخته ‌‌است. بسط و تفصیل او در باب‌ها و فصل‌های این کتاب بر ذهن دریابندۀ این‌‌ دانشمند بزرگ دلالت د...

یعتبر الحذف، بما فیه حذف النون فی المضارع المجزوم فی کان، من الموضوعات الهامه فی علم النحو؛ حیث یری النحاه أن حذف النون فی المضارع المجزوم یحدث بسبب التخفیف أو کثره الاستعمال. نری فی بعض الآیات لقرآن الکریم ـ و هو نموذج عال فی الفصاحه والبلاغه ـ أن نون المضارع المجزوم فی کان بعض الأحیان محذوفه وبعض الأحیان غیر محذوفه، فنحکم بأن هناک نکته بلاغیه فی هذا الحذف ترتبط بمقتضی الحال، ویحدث الحذف علی أ...

تنتمی اللغتان العبریه والعربیه إلی أسره لغویه واحدهٍ هی أسرهُ اللغاتِ السَّامیه.وهذا یعنی أنَّ تشابُههُما لا یحتاجُ إلی کبیرِ عناءٍ لإثباته، ولا سیما من حیثُ قواعدُ اللغه. فالمصادرُ العبریهُ نفسُهَا تذکرُ أنَّ الیهودَ لم یؤلفوا کُتُبَاً علمیهً فی قواعد لغتهم إلاَّ بعد أنْ تتلمذوا للعرب، إذ اتجه الیهودُ إلی وضع قواعد اللغه العبریه متَّبعِیْنَ فی ذلک المنهج الذی اتَّبعه علماءُ النحو العربی. ومن هنا نجدُ أنَّ المقارنهَ بین قواعد اللغتین یم...

إنّ دراسة الجملة لها تاریخ قدیم، ویمکننا أن نعتبرها ضمن المسائل النحویة التی هی موضع اهتمام النحاة، فمنذُ وجد النحو ودُوِّنت المصادر والمراجع فیه، نجد النحاة یخصصون فصلاً منفرداً فی کتبهم، یختص بمسائل الجملة. أمّا ما یجب ملاحظته فهو تضاربُ آراء النحاة حول تحدید المکانة الدقیقة للجملة الشرطیة فی اللغة العربیة، فعند دراسة آراء النحاة نجدهم یقسّمون الجملة العربیة بصور وأشکال مختلفة إلاّ أنّنا لا نعثر علی مکا...