هدف این نوشتار بررسی ژرف‌ساخت استعارۀ دختر رز در اشعار شاعران فارسی زبان به‌ویژه اشعار حافظ به لحاظ اسطوره‌شناسی،‌ تاریخی ـ فرهنگی، روان‌شناسی و زیبایی‌شناسی است. ‌برای نیل به این هدف، توجه به خاستگاه فرهنگی ـ اجتماعی این استعاره در اعصار پیش از تاریخ، ‌نقش اسطوره در شکل‌گیری آن، و پیوندها و شباهت‌هایی که بین شراب و عناصر زنانه وجود دارد، ضروری است. این مقاله در چهار بخش تنظیم شده است: بخش اسطو...

احساس، یکی از محوری‌ترین و نافذترین جنبه‌های تجربة بشر است. مطالعة احساسات نمی‌تواند بدون توجه به تحقیقات میان رشته‌ای انجام شود. یکی از این رویکردهایی که می‌توان بر اساس آن تحلیلی از احساسات ارائه داد، زبان‌شناسی شناختی است و یکی از مفاهیم مطرح در این رویکرد، استعارة مفهومی است. براین اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی چگونگی مفهوم‌سازی غم در اشعار مسعود سعد سلمان انجام شده است. براساس یافته‌ها، 14...

روضۀ خلد مجد خوافی که به تقلید از گلستان سعدی در هجده باب نگاشته شده است مشتمل بر حکایات کوتاه، نغز، عبرت آموز، تعلیمی و تمثیلی می باشد. هدف این پژوهش بررسی حکایات روضۀ خلد از نظر تمثیل است. در این بررسی ابتدا به تحلیل تمثیل در حکایات روضۀ خلد پرداخته شده است و سپس شخصیت های تمثیلی در این حکایات مشخص شده اند. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. با توجه به بررسی تمثیل در حکایات روضۀ خلد ...

تعد الاستعارة المکنیّة من المسائل الخلافیّة فی علم البیان وتحدث عنها البلاغیّون بالتفصیل؛ فهناک - على أقلّ تقدیر- أربعة مذاهب: مذهب السلف ومذهب الخطیب القزوینی ومذهب السکاکی ونظریة عصام‌الدین الإسفرایینی. أمّا مذهب السکاکی فالتفت إلیه کثیر من الشراح وأصحاب الحواشی، فسعوا فی التّأویل ورفع التناقض عن أقوال السکاکی بالطرق المختلفة. والعلّامة البالکی درس الاستعارة المکنیة وأوّلها بحیث خرج - إلى حدٍّ ما- من ا...

مقالة حاضر، به بررسی و مقایسة استعاره­های مفهومی شادی و غم در سروده­های شاعر معاصر، پروین اعتصامی (1320-1285) می­پردازد. هدف از این پژوهش، مشخص نمودنِ حوزه­های مبدأ به­کار­رفته در  استعاره­های مفهومی موردِ اشاره، تنوع و فراوانی آن­ها و میزان جهان­شمول بودنِ این مفاهیم در پیکرۀ موردِ نظر بوده­است. به این منظور، پس از مطالعة دیوان پروین اعتصامی، بیت­هایی که دربرگیرندة مفهوم استع...

هو مشترک קֵ لفظی קֵ و یکون موضوعاً لعدة معانی فی العلوم المختلفة و «التضمین»البحث فیه یطول لمن اراد ان یستوفی البحث حقه و الکلام فیه تتنازعه الحقیقة و المجاز،البلاغة و العروض و النحو و ... ام ا التضمین عند البلاغیین هو : » استعارة الشاعر کلاماًمن غیره و ادخاله فی شعره « و عند العروضیین هو » تعلق قافیة البیت الاول بالبیت الثانیو اکثرهم یعدونه من عیوب الشعر « و هو فی اصطلاح النحاة : » ان یؤدی فعل او...

تمثیل حاوی آگاهی خردمندانه و تجربۀ عقلانی است که شاعران و نویسندگان برای بیان اندیشه­ها و افکار خود غالباً قالب حکایات تمثیلی را برگزیده و دست به خلاقیت زده­اند. عصر رواج تمثیل، در تاریخ ادبیات ایران، عصر غلبۀ عقلانیت وآگاهی عقلی است. شاعران و نویسندگان تمثیل را بهترین ظرف برای بیان افکار و اندیشه­های فلسفی، عرفانی ودینی واخلاقی خود یافته­اند چرا که در بسیاری از مقوله­ها بیان مطلب جز از طریق مثا...

مقامات حمیدی مجموعه‌ای است از داستان­های کوتاه تمثیلی که در هر کدام از آنها، یک موضوع عرفانی به صورت تمثیلی مورد بحث قرار می‌گیرد. این مقاله حکایت جنون را با توجه به معماری داستان و هندسه ساختاری آن، مأموریت ذاتی اثر و کردار گفتاری- نوشتاری سراینده، به صورت کمّی تشریح می‌نماید و در پایان به این نتیجه می‌رسد که نویسنده در این کتاب تعلیمی با تبحر خاصی انسجام متن را با هنر و مهارت درآمیخته و پند و ...

در چند دهة اخیر اقسام اسنادهای مجازی و ساختارهای تشبیهی فارغ از نقش زیبایی‌شناختی‌ محض‌شان از منظر نقش عمیق اجتماعی و فرهنگی‌ مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در مطالعات ادبی اسنادهای مجازی و ساختارهای تشبیهی که در این مقاله با عنوان عام استعاره‌ از آنها یاد خواهد شد عموماً نقش زینتی صرف دارند و به عنوان یکی از مهم‌ترین صناعات بلاغی در نظر گرفته می‌شوند، باری به نقش محوری استعاره در خلق نوعی ارتباط خا...

این پژوهش منطبق بر اصول هرمنوتیکی، در پی تبیین این فرضیه است که ساخت های استعاره ای متخیلّه، کنش و تعاملی اساطیری دارند. چرا که میان استعاره های خلّاق و اسطوره ها همواره نوعی سازگاری پنهانی وجود دارد. پس نباید پنداشت که قالب های استعاره ای تنها ساخت هایی تشبیهی ـ تزیینی و ابهام آفرین اند. شاعران صاحب سبک و طراز اوّل، می کوشند تا از طریق استعارة مفاهیم ارزندة اساطیری را که به طور فشرده در ساحت نهفت...