چکیده از شرایطی که فقیهان برای عهده‌داری منصب قضا برشمرده‌اند، «اجتهاد» به‌معنای مصطلح آن است هر چند در مقابل، برخی نیز بر این باور نیستند. این نوشتار ضمن ترجیح قول به عدم لزوم اجتهاد، به نقد دلایل نظریه‌ی لزوم پرداخته، از رهگذر تبیین نظام قضایی ایران و با گذار در ادله‌ی شرعی، دو مطلب را در این خصوص، بنیادی و ضروری می‌داند: «نصب قاضی از سوی مرجع معتبر شرعی» و دیگری «دادرسی مستند به احکام و ...

نفقه در دین، اجتهاد و مسأله تقلید از فقیه عادل در احکام الهی از مسایل بنیادی و اساسی حکومت اسلامی است که استمرار حیات دین الهی وابسته به آنها است.از این رو، مقاله حاضر در حد خویش کوشیده است که تصویری کوتاه از شناخت مفهوم، ضرورت، بدایت، سیر تطور اجتهاد، تقلید و ادله نقلی و عقلی آن با رویکرد آیات و نیز تصویری اجمالی از مسأله احتیاط- عسری بودن و یا عدم امکان آن و موارد جواز آن را ارایه نماید و سعی...

اجتهاد صحیح، ساختار مجموعه ای از گزاره های شرعی یک حوزه از فقه، در گرو شناخت موضوعات، احکام، غایات و ارتباط این ارکان با یکدیگر است. غایت تشریع گزاره های شرعی حوزه ولایت قهری، تأمین مصالح مولی علیه است و غرض از ولایت مالی ولی قهری، تأمین منافع مادی اوست. این مصالح اعم از مصلحت حفظ و یا مصلحت افزایش اموال مولی‏علیه است. بر اساس این غایت، چیستی و محدوده موضوعات این گزاره ها شکل می گیرد و به تبع آ...

از نظر فقه امامیه مسلم است که رأی صادر شده اگر چه قاضی آن،وا جد شرایط باشد در صورت مخالفت با احکام شرعی قابل تجدیدنظرو نقض می باشد ولی مقصود از مخالفت با احکام شرعی چیست؟ آیا این نقض پذیری تنها در صورتی است که با احکام ضرو ری و قطعی شرعی در مخالفت باشد؟ و یا اگر رأی صادره بر اساس مبانی اجتهاد نیز نباشد، قابل نقض است آنچه مسلم است نقض پذیر بودن رأی در این دو صورت است ولی آنچه این مقاله عهده دار ...

ضرورت تدوین فقهی آسان در عرصۀ عمل (رخصت‌های شرعی)، گفتمان فقهی معاصر و مطمح نظر بسیاری از کسانی است که راهکارهای عمل به احکام آسان‌تر و سهل‌تر را جست‌و‌جو می‌کنند (چون شریعت اسلامی از ازل بر اساس آسانی و دفع حرج و سختی بنا نهاده شده است). از سوی دیگر، پیچیدگی زندگی امروزی، انتظار‌های دنیای کنونی از دین در کنار ضرورت‌های تقلیل‌گرایی در عمل به احکام شرعی اولیه و عام، ما را به جست‌و‌جوی رخصت‌ها در...

این نوشتار دیدگاه های شیعه و اهل سنت در باره ماهیت امامت و ادله و شرایط آن را بررسیده و بر اساس آیات قرآن کریم و روایات معصومین( ابعاد مختلف امامت و ویژگی های امام را تبیین می کند. نویسنده ضمن بیان شرایط امامت و خلافت از منظر اهل سنت به نقد مسأله سقیفه برای انتخاب خلیفه پس از پیامبر اسلام( پرداخته و به مبانی آنان در باره نصب امام و شرایط و ویژگی های او خدشه وارد می کند. پژوهش حاضر در دو باب ارا...

این نوشتار، تحقیقی در زمینه مشروعیت قرائت های مختلف از نَصّ دینی و ادله امکان فهم نَصّ است، که در آن برخی نوآوری ها درباره فهم نصوص دینی مطرح شده و صحّت یا عدم صحّت روش های جدید فهم این نصوص و نیز شیوه های اجتهاد در متون دینی برای استخراج حکم از آن ها بررسی می شود. نویسنده در سه فصل به تبیین روش های اجتهاد در دین می پردازد. در فصل اول از این نوشتار ادلّه اجتهاد و انواع آن بیان شده و مفهوم لغوی و اصطلا...

این نوشتار به دفاع از شخصیت محدّث مشهور شیعه، شیخ یوسف بَحرانی می پردازد و ضمن معرّفی تفکرات اصولی وی اتّهام اخباریگری به ایشان را مردود اعلام کرده و بر اساس سیره علمی او توجّه خاصّ محدّث بحرانی به مباحث اصولی و اجتهادی را ثابت می کند. پژوهش حاضردر پنج فصل سامان یافته است. نویسنده در فصل اوّل به بررسی گوشه هایی از زندگانی و حیات علمی شیخ یوسف بحرانی همچون: تولّد، نشو و نمای در بحرین، خروج از آن دیار برا...