آنچه این جستار در پی بررسی آن است، معنای این سخن مکرر ابن سیناست که وجود عرضِ ماهیت و یا عرضی آن است. محققان همواره تلاش کرده اند این نکته را در قالب یکی از معانی عرضی در باب مقولات، ایساغوجی و یا برهان تفسیر کنند. همانطور که از اعتراضات ابن رشد بر می آید، با توجه به اینکه تعبیر معنای عرض باب مقولات برای وجود همواره برای محققان بسیار عجیب و غیر قابل قبول به نظر می رسیده است، معنای عرضی در دو باب...

ماهیت زبان و نحوۀ تکوین و تحقق آن از دیرباز دغدغۀ فیلسوفان و اندیشمندان بوده است. صرف نظر از تأملات فلسفی، مطالعات زبانی تا ابتدای قرن بیستم در قلمرو زبان­شناسی تطبیقی- تاریخی انجام می­گرفت. اما سوسور با نقد این نوع زبان­شناسی، حوزۀ تازه­ای را به نام زبان­شناسی هم­زمانی بنیاد نهاد. به این واسطه وی را پدر زبان­شناسی جدید نامیده­اند. سوسور به روش فلسفی- معرفت­شناختی در آغاز طرح خود هم­راستا با فل...

چکیده در حقوق ایران، ماده ی 264 قانون مدنی که به بیان اسباب سقوط تعهدات پرداخته، اشاره ای به نهاد شرط انفساخ نکرده است. این در حالی است که در بند 8 ماده ی 1234 قانون مدنی فرانسه، این نهاد به عنوان یکی از اسباب سقوط تعهد عنوان شده و ظاهراً ماده ی مذکور، منبع نویسندگان قانون مدنی ایران در تدوین ماده ی 264 بوده است. با تحلیل مسأله در حقوق ایران، به نظر می رسد اگر چنین شرطی به صورتی در عقد درج شود ک...

ارسطو در منطق خود وجوب و امکان را به عنوان جهات قضایا مطرح می سازد؛ و در فلسفه وی مقصود از امکان نوعی استعداد و قوّه است که برای خروج از حالت بالقوه به بالفعل نیاز به واجبی دارد که مسبوق به امکان نیست یعنی فعلیّت محض است.تمایز میان وجود و ماهیّت نزد ارسطو در قلمرو منطق مطرح است و به حوزه متافیزیک او وارد نمی شود و در نتیجه در نظام هستی شناسی وی هیچگونه تأثیری ندارد. فارابی مانند ارسطو، وجوب و امک...

همه ی انسان ها به اشیاء و موجودات، علم دارند و آگاهی آنها از اشیاء به این نحو است که صورتی از اشیاء در ذهن انسان، نقش می بندد. در فلسفه ی اسلامی به حصول صورتهای(ماهیات)اشیاءِ خارجی در ذهن، «وجود ذهنی» می گویند. به عبارت دیگر، وجود ذهنی نحوه ای از وجود ماهیات در ذهن است و آثار خارجی آنها را ندارد؛ ولی آثار دیگری را به دنبال دارد. در فلسفه ی اسلامی بیشتر فیلسوفان، بر این مسئله ادّله ای اقامه کرده ا...

حواله یکی از نهادهای مهم و پرکاربرد در تجارت و معاملات روزمره به شمار می آید. مباحث راجع به حواله از گذشته مورد توجه فقها و حقوقدانان قرار گرفته است اما ماهیت حواله، موضوعی است که هرچند مطالبی در کتب فقهی و حقوقی درباره ی آن دیده می شود، ولی اثر مستقل و مفصلی در این زمینه وجود ندارد. شناخت ماهیت حواله با این اشکال مهم روبرو است که از نظر تحلیلی اعمال حقوقی گوناگونی ضمن آن انجام می شود و به عبار...

هنر محصول تفکر، روحیات، دیدگاه و همچنین نتیجه قهری شرایط اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی هنرمند است. بنا به شرایط متفاوت علل یادشده در هر دوره تاریخی، آثار هنری نیز ویژگی های متفاوتی را به عرصه هنر ارائه کرده اند. هر اثر هنری سازنده دنیای خویش است، دنیای متن، جهانی که از طریق نشانه های موجود در آن قابلیت خوانش میابد. دوره مدر نیسم، دوره ای سرشار از مکاتب و نظریات گوناگون در عرصه هنر است که پیچیدگی...

تبیین حقیقت علم و چگونگی دسترسی به واقع از جمله مباحث عمیق و پر ماجرائی است که فیلسوفان از آغاز پیدایش فلسفه تاکنون به آن توجه داشته اند و سنگینی آن را بر دوش خود احساس نموده اند و هنوز نیز از معماهای ناگشوده فلسفی به شمار می آید. در فلسفه اسلامی این موضوع از جهت رابطه ادراک با شیء ادراک شده و رابطه ادراک با شخص ادراک کننده مورد توجه قرار گرفته است .این بحث با توجه به تعریف علم به تمثّل حقیقت شی...

ملاصدرا در آثار خویش اصالت وجود، و، به تَبَع، اعتباریت ماهیت، را در دو معنا به کار می­برد: 1. مفهوم وجود در عالم خارج از ذهن دارای مصداق است، اما ماهیت مصداق خارجی و بیرونی ندارد. 2. هر دو دارای مصداق خارجی­اند با این تفاوت که وجود تحقق بالذات، و ماهیت به عرض و به واسطة وجود تحقق خارجی دارد. بنابر معنای اول، عالم خارج صرفاً عالم وجود است و بر اساس معنای دوم، عالم خارج عالم وجود و ماهیت، هر دو، است...

در مورد نحوة تقسیم بندی اعتبارات مختلف ماهیت و همچنین نحوۀ تحقق این اعتبارات، مباحثی تفصیلی در فلسفه مطرح شده است، ولی بر اساس نظر غالب، کلی طبیعی به عنوان مقسم و سایر اعتبارات آن به عنوان اقسام قلمداد می شود. در مورد نحوۀ تحقق آن­ها نیز گرچه بر سر وجود افراد جسمانی برای یک ماهیت جوهری توافق وجود دارد، اما بر سر وجود فردی عقلی که از آن تعبیر به مثال عقلی و افلاطونی می شود اختلاف نظر وجود دارد، ...