علمای ادب از دیرباز برای اثبات صحت استعمال الفاظ یا توضیح و اثبات برخی قواعد صرفی و نحوی به آیات قرآن استناد می­کرده­اند. زیرا همه آن‌ها اتفاق نظر دارند که قرآن کریم قله فصاحت و بلاغت در زبان عربی است. اما در خصوص استشهاد به احادیث میان علما اختلاف نظر وجود دارد. برخی استشهاد به احادیث را جایز دانسته و برخی دیگر از آن منع کرده­اند. هرچند که همگی به افصح بودن پیامبر(ص) معترف‌اند. ابن میثم بح...

زن در نهج البلاغه ترسیم طرحی یک بعدی از چهره کامل زن در قرآن است. فضای این طرح را جوّی آکنده از فتنه های زمانه و دسیسه های سیاسی در بر گرفته است. زنان در نهج البلاغه با عباراتی چون عقرب، شر، ناقص الایمان، ناقص الحظ و ناقص العقل وصف شده اند و متأسفانه اکثر شارحان نهج البلاغه نیز در جهت اثبات این مطلب بر آمده اند که زنان در مقام عبودیت، عروج و تکامل، دریافت های ذهنی و انتزاعات عقلی و... از مردان ن...

مفهوم «رابطه» یک‌صد و پنجاه سال پیش هرگز به معنای امروزی به‌کار نمی‌رفت. با این وجود، مفاهیم جانشین آن از قبیل «انس» در نهج ‌البلاغه به‌کرّات آمده است که هریک از آنها بیان‌کننده اصناف و مراتب رابطه اعم از رابطه انسان و خدا و سایر رابطه‌هایند. در زمینه روابط انسان، در مجموع با چهار رابطه مواجهیم: رابطه انسان با خدا، خودش، انسان‌های دیگر و طبیعت. هریک از این روابط هم در پنج ساحت وجودی انسان تحقق م...

چکیده زهد از مفاهیم پرکاربردی است که در مباحث عرفانی و اخلاقی جایگاهی ویژه دارد. در کتاب نهج البلاغه، واژه و مفهوم زهد ورزی در دنیا، در خطبه ها، نامه ها و حکمت ها فراوان دیده می شود. عصمت و حکمت امیر مومنان در کنار بلاغت بی نظیر امام، هر پژوهشگری را ترغیب می کند تا راز تکرار یک مفهوم، در کتابی که مفهوم نامش «سخن به جا گفتن» است را دریابد. اندیشمندان دینی، با اشاره به تکرار فراوان این مفهوم، آ...

یکی از جلوه های بدیع و شگفت انگیر نهج البلاغه خروج الفاظ از دایره تنگ معانی و تجلی واژگان و جملات بسان نمادهایی دقیق و عمیق، تصاویری زنده و تابلوهایی گویا و جذاب است؛ تا بدانجا که می توان نهج البلاغه را رستاخیز سخن نامید؛ رستاخیزی که پس از آیات روشنگر قرآن کریم و سخنان شیوای پیامبر اکرم(ص) همانندی ندارد. این نوشتار با تبیین موضوع «نماد» و جایگاه آن در زبان، از تفاوت نماد با استعاره و تمثیل سخن ...

عقلا در مفاهمه خود، شرایط و فضای زمانی و مکانی را در نظر می­گیرند، لذا درک کامل این مفاهمات، فارغ از این مسأله، امری مشکل و در برخی موارد غیرممکن است. دریافت مفاهیم نهج البلاغه نیز بدون توجه به فضا و موقعیت های صدور کلام امیرالمؤمنین (ع)، دریافتی ناقص خواهد بود. دانستن فضای صدور کلام امام علی (ع) سبب درک مفهوم و مصداق کلمات به کاررفته در سخنان آن حضرت، برطرف شدن ابهام و یافتن پاسخ برخی شبهات وا...

هوش هیجانی یا «eq» و به زبان عربی «الذکاء العاطفی» مبحثی روان شناختی است که به شناخت و کنترل عواطف و هیجان های انسان می پردازد. این اصطلاح برای اولین بار در دهة 1990 از سوی روان شناسی به نام «سالووی» برای بیان کیفیت و درک احساسات افراد، هم دردی با احساسات دیگران و توانایی کنترل صحیح خلق  و  خو به کار رفت. عاطفه، به منزلة پل ارتباطی میان روان شناسی و ادبیات، از مهم ترین عناصر چهارگانة ادبی به شم...

قرن چهارم هجری ، عصر درخشش ادبیات عربی است، در این دوره شاعران و نویسندگان بزرگی نظیرمتنبی، ابوالعلاء معری، ابوتمام و شریف رضی و ... ظهورکرده اند. از شخصیت های طراز اول این دوره، شریف رضی، شاعر و عالم و ادیب گرانقدر شیعه می باشد و آثار ادبی به یادگار مانده از وی کم نظیر است و به واسطه ویژگی های منحصر به فرد علمی و اخلاقی وی، آثارش تابلویی تمام نمای شخصیت برجسته اوست که سرشار از مفاهیم عالی انسا...

الملخّص من الصناعات الأدبیه التی تهدف إلی إثاره عواطف المخاطبین وتهییج شعورهم الخطابه فی موضوعاتها المتعدده من الوعظ والسیاسه والقضاء وغیرها. فیکون المخاطب فیها من جمهور الناس الّذین تغلب علیهم قوّه العاطفه أکثر من قدره التّعقل والتّفکر. فیجب علی الخطیب الالتزام بالأسالیب النحویه والبلاغیه فی أنواعها المختلفه، کعدم الرکاکه فی الألفاظ والعبارات وصحّتها من جهه المعانی وکذلک الالتزام بأنواع التشبیهات و...

ابن ابی الحدید شارح و مفسر نامدار نهج البلاغه، از زمره دانشمندان و ادیبان و ناقدان و شاعران روزگار خود بوده است . وی همچنین در علم لغت ، صاحب نظر بوده و بر علوم قرآنی، حدیث شریف نبوی و ادبیات عرب تسلط داشته است . همین امر سبب گردیده تا وی در شرح لغات و مفردات ، ویژگیهای صرفی و معانی گوناگون کلمات و تفاوت وجوه معنایی را نیز مورد بحث قرار دهد و در بیان مطلب ، از اشعار و امثال متعدد به عنوان شاهد ...