طبقات­الصوفیه یکی از متون کهن فارسی نوشته شده در حوزة هرات (قرن پنجم هجری) است. این کتاب حاصل املای سخنان خواجه عبدالله انصاری در مجالس وعظ است که به دست یکی از شاگردانش نوشته شده است. بررسی زبان این متن می­تواند برخی نکات زبانی ناگفته دربارة گویش کهن رایج در آن حوزة جغرافیایی را آشکار کند. در این مقاله به «اثرپذیری زبان طبقات از زبان عربی»، به عنوان بهره­ای از مسائل زبانی موجود در این متن پردا...

سبک، شیوه ی خاص اندیشه، نگرش و نگارش هر فرد،اثر و دوره است.وقتی پای سبک در میان باشد، فرد و فردیت برجسته تر نمایان می شود. محرک اصلی تغییر سبک در هر دوره، وقایع سیاسی و اجتماعی هستند. تحولات در عرصه ادبیات بی تأثیر نیست و باعث به وجود آمدن یک شیوه و سبک شاعری خاص می شود. ابوالقاسم لاهوتی نیز در همین دوره پر تلاطم زندگی می کند. این پایان نامه به بازکاوی شاخصه ها و برجستگی های شعر لاهوتی در سه ح...

بدرالدین هلالی جغتایی استرآبادی، یکی از شاعران معروف دور? تیموری و اوایل دور? صفوی است که در استرآباد متولّد شد ولی نشو و نمایش در هرات بود. وی در زمان پادشاهی«میرزا حسین بایقرا» می زیست و از تربیت یافتگان وزیر ادب دوست وی -امیر علیشیر نوایی- بود. زمان شاعری او برابر بود با آغاز انحطاط در شعر فارسی و هرچند که امرای تیموری شعر دوست بودند و تعداد شعرا در این دوره زیاد بود باز هم شعر فارسی از نظر ...

محمّد تقی نظام الدّینی معروف به بهلول گنابادی (1384ه. ش- 1279ه. ش)، فرزند شیخ نظام الدّین، یکی از نوادر زمان و شگفتی های روزگار ما بود. شیخ بهلول، قریب یک قرن از عمر پر برکتش را در راه اسلام و قرآن و نهی از منکر و امر به معروف صرف کرد و یادگاری از تاریخ پر حادثه مبارزات ملّت ایران و پرچمدار قیام مسجد گوهرشاد و مجاهدت در راه اسلام است. این عالم دینی در کنار فعّالیّت های علمی و تبلیغی و سیاسی خود، ...

آخرین دوره ی رشد و شکوفایی زبان فارسی در سند به امرای تالپور ختم می شود که در قرن سیزدهم هجری قمری در حیدر آباد سند فرمانروایی داشتند و علاوه بر اینکه زبان فارسی زبان رسمی و درباری آنان بود، تألیفات عدیده ای به این زبان از خود بر جای گذاشتند؛ تألیفاتی که در شمار آخرین آثار بازمانده ی فارسی در پاکستان محسوب می شود. یکی از این آثار مناقب علوی است که در مناقب و فضایل امیر مؤمنان حضرت علی (ع) در ح...

در مقاله پیش رو، نویسنده، شماری از ویژگی‌های غزل معاصر را با نمونه‌هایی از دفتر "نه ترنجی، نه اناری"، غزل‌نامه مشهور سعید بیابانکی، شاعر جوان اصفهانی بررسیده و در طی آن نشان داده که امروزی بودن سبک، ایهام، استعاره‌های تو بر تو، ابهام، بازی‌های تحسین‌برانگیز با واژگان، نوآوری در احیا و استفاده از معانیِ جانبی و ایحاییِ واژگان، در ترکیب‌سازی‌های جدید، در تعابیر بی‌سابقه و در تشبیه‌های ابتکاری، برخو...

زبان­های ایرانی و زبان­های هندی هر دو از زبان­های آریایی هستند. پیشینه ی ارتباط آن ها به سده ی6 ق.م باز می گردد. در دوره های پس از میلاد هم، به سبب ورود بسیاری از   کتاب­های هندی در زمینه های مختلف به ایران، ارتباط بین زبان­های ایرانی و هندی حفظ شد. در دوره های بعد، به خاطر تسلّط سلسله­های مسلمان ایرانی فارسی زبان بر آن منطقه، ارتباط بین زبان های ایرانی و هندی بیشتر شد و زبان فارسی قرن ها زبان ر...

چه معیارها و نشانه هایی درباره زیبایی شناسی سنتی باعث می شود که نیاکان ما انسانی را خوب رخ بنامند؟ آیا این معیارها در طول زمان دگرگونی پذیرفته است؟ آیا در دنیای سنتی که به نظر می رسد همه چیز در چارچوبی مشخص و معین تعریف می شود، زیبایی نیز تابع تعریف جدولی است و چیزی که فراتر یا خارج از جدول زیبایی باشد، نازیباست؟ آیا این معیارها در طول زمان دگرگونی پذیرفته اند؟ پاسخ ما این است که گاه در الگوی ز...

امروزه، سبک­شناسی فارسی به وضعیت رکودی- پژوهش­های منفردی که اغلب سبک را جدا از بافت موقعیتی متن بررسی می کنند- دچار شده که خروج از آن ضروری است. راه حلی که در این مقاله پیشنهاد می شود، معرفی شاخه­های جدید سبک­شناسی و بازیابی ابزارهای مناسبی جهت تجزیه و تحلیل متون فارسی است. به منظور برداشتن یکی از گام­های نخست در این زمینه، مقالة حاضر به معرفی سبک شناسی انتقادی می­پردازد و در معرفی این شاخه از ...

سبک معماری هر دوره، بازتابی از طیف اندیشه گان و گفتمان آن دوره است و به تبع دیگرگونی اوضاع اجتماعی و فرهنگی، دیگراندیشی و دیگربینی در تمامی سطوح آگاهی آدمی رخ می دهد. گفتمان مسلط هر دوره، بینش و خوانشی دیگرگون را می طلبد. یکی از مواردی که در عصر حافظ نیازمند دیگرخوانی است،عماری در دفتر حافظ است. واژگان معماری در دیوان حافظ دامنه ی گسترده ای دارد و جالب تر این که این واژگان، در زیرساخت و روساخت ...