یکی از مباحثی که از دیرباز مورد توجه دانشمندان، مفسرین و متفکران علوم اسلامی بوده، بررسی و پژوهش پیرامون مفهوم " اُمّی" بودن پیامبر است. این واژه با مشتقاتش در شش آیه از قرآن کریم آمده است. نظرات و آراء متفاوتی در تفسیر این کلمه مطرح شده که گاه این دیدگاه‌ها در تقابل و رد هم بوده است. یکی از معانی مطرح که از مقبولیّت گسترده‌ای بهره می‌برد، " بی‌سواد و درس ناخوانده" است. مقالة حاضر می‌کوشد تا با بر...

قرآن ریسمان محکم الهی، وسیله ایمنی‌بخش و حجت خدا بر مخلوقات است. خداوند پیمان عمل‌کردن به قرآن را از بندگان خود گرفته است. عمل به دستورات این کتاب مقدّس در سایه فهم معانی آن امکان‌پذیر است. فهم و دریافت معانی دقیق قرآن مجید مانند هر متن معنادار دیگری در اوّلین گام، خود نیازمند رمزگشایی از واژگانی است که چون حلقه‌هاییک زنجیر کنار هم قرار می‌گیرند، تا آن کلام را موجودیّت بخشند.براین‌اساس، در پژوهش ح...

با توجه به اهمیت و جایگاه محوری اسم «ربّ» در نظام معنایی قرآن‌کریم، در این مقاله با هدف دستیابی به معنای واژه «ربّ» و سیر تاریخی تحول معنا و کاربرد آن در اشاره به «خدای راستین/ خالق» در زبان‌های مختلف سامی و چگونگی راه‌یابی چنین کاربردی به زبان عربی پیش از نزول قرآن‌کریم، از روش معناشناسی تاریخی و زبان‌شناسی تاریخی- تطبیقی استفاده شده‌است. از این‌رو ابتدا واژه «ربّ» عربی با بعضی واژه‌های خویشاوند ...

یکی از مهم‌ترین ابعاد مبارزة پهلوانان و جنگجویان شاهنامه، «گواژه زنی» و رجز خوانی‌‌هایی است که در قالب نوعی جنگ نرم مطرح می‌شود. پهلوانان در بیش‌تر مبارزات تن به تن با بیان ویژگی‌های پهلوانانه و جنگجویانة خود، در برابر حریف، او را به استهزا می‌گیرند. این جدال کلامیِ هم‌راه با تحقیر و تمسخر گاهی خود شخص و گاه خانواده و نژاد او را در بر می‌گیرد. نکتة مهم آن‌که؛ فردوسی با مهارت خاص و با شگردهای متع...

امروزه واژه نظر و هم خانواده های آن مانند نظرگاه، منظر و منظره با بسامد زیاد در زبان فارسی مورد استفاده قرار می گیرند. پس از انتخاب واژه منظر به عنوان برابر نهاد واژه انگلیسی لنداسکیپ ( landscape)پیگیری ریشه های زبان شناختی آن و کشف نسبت آن با واژه نِگر فارسی با عنایت به سابقه منظرین تمدن ایرانی، مورد توجه برخی از زبان شناسان و متخصصان رشته معماری منظر قرار گرفت. به نظر می رسد شباهت ظاهری و معنا...

بسیاری از واژه های زبان فارسی به جهت نامشخّص بودن ریشه و پیشینه آنها، باید سیر تحوّل آوایی شان، مورد بررسی قرار گیرد تا ریشه واژه ها، حتّی به صورت فرضی معلوم گردد. واژه دهیو، یکی از واژه هایی است که از دیرترین ایّام، یعنی از هندواروپایی تا فارسی نو، معانی متفاوتی در طول زمان به خود گرفته و در هریک از دوره ها، معنی خاصّی داشته است. در این مقاله، کاربرد این واژه در متون تاریخی و فرهنگ واژگان، بر اساس ...

کهن الگو معمولاً به الگوهایى اطلاق می شود که به عنوان نمونه آغازین مورد اقتباس قرار می گیرد. براى بازشناسى الگوى آغازین باغ ایرانى و اجتناب از بد فهمی هاى متداول، می توان به طرح یک فرضیه جدید مبادرت ورزید. در این خصوص ضمن بررسى آنچه به عنوان الگوى اولیه باغ ایرانى قلمداد می شود، می توان به تجزیه و تحلیل بنیادى این الگو پرداخت و آنچه را در این رابطه بدیهى فرض می شود به چالش کشید. در این بررسی ها...

 برشمارى روابط مادى و معنوى متقابل انسان و طبیعت از نگاه قرآن مورد بررسى قرار گرفته است. انسان از یک نظر جزئى از طبیعت است و با آن رابطه‌هاى چند جانبه، بیولوژیک، معرفتى و حقوقى دارد.  انسان در طبیعت زاده مى‌شود، مى‌بالد و مى‌میرد و این بخشى از رابطه دوسویه انسان و طبیعت است. انتساب آفرینش انسان و طبیعت به پروردگار یگانه هستى، خود پیامدار نتایج و نکته‌هاى چندى از رابطه متقابل وهماهنگى آن دو مى‌...

+