هنر و ادب از اساسی ترین نمودارهای فرهنگ و تمدن بشری است که با لایه های عمیق ناخودآگاهی پیوند ناگسستنی دارد. بر اساس نظریه یونگ کهن الگوها )آرکی تایپ ( بن مایه ها و تصاویر نمادینی هستند که در اساطیر و فرهنگ ها ،مفاهیم مشترک و مشابهی را در ناخودآگاه بشر در طول زمان به جا گذاشته اند. در گلشن راز، کهن الگو ها ریشه در ناخودآگاهی جمعی دارند. در این مثنوی کهن الگوی آفتاب، دریا)آب( ، آتش، آیینه و سفر، ...

چگونگی شکل گیری برخی صورت های هندسی (شکل ها و حجم ها) به عنوان نشانه های آیینی مهم یا نماد و بازتاب آنها در فضاهای معماری و شهری موضوع مورد بررسی این پژوهش است. هدف از انجام این پژوهش نخست توجه به علل شکل گیری شکل های مربع، دایره، مثلث، مکعب، کره و هرم به عنوان صورت های مهم هندسی و نمادین و سپس بررسی بعضی از بازتاب های آنها در فضاهای معماری و شهری است. پرسش های تحقیق این است که چرا این ترکیب ها...

مقالة حاضر ضمن اشاره ای گذرا به محتوا و درونمایة عبهرالعاشقین نوشتة روزبهان بقلی شیرازی (522ـ606) بر آن است که در گام نخست به تصویرپردازی و ساختارهای تصویری روزبهان در این اثر عرفانی بپردازد، سپس نقش این تصاویر و شگرد های بلاغی را در بازنمایی اندیشه و ذهنیات روزبهان، و نیز نحوة ارتباط میان آنها را مورد بررسی قرار دهد. حاصل این پژوهش آن است که با توجه به ذهنیت استعاره گرای روزبهان، «قطب استعاری ...

تلاش برای بیان تعریفی مستقل از رمز و تبیین آن به عنوان تصویری خیالی جدای از دیگر صور خیال، برای هر پژوهشگر آثار ادبی و عرفانی بایسته و شایسته است. از سوی دیگر، طرح این موضوع نیز برجسته و با اهمیت است که رمز در عین رابطة بسیار فشرده با کنایه، استعارة مصرّحه، تمثیل رمزی، اضافة سمبلیک، کهن الگو، تشبیه تمثیل و نوع ادبی فابل، تصویری جدای از اینهاست. لزوم توجّه شعرا و نویسندگان به رمز، تاریخچه و انواع ...

اقتباس از شعر جاهلی، محدود به پارسی سرایان قرن­های چهارم و پنجم نمی شود، بلکه شاعران قرن­های ششم و هفتم و بعد از آن نیز، با تغییر رویکرد، به بهره­گیری از آن پرداخته­اند. خواجوی کرمانی، شاعر مشهور قرن هشتم، با دو رویکرد متفاوت به تأثیرپذیری از شعر جاهلی پرداخته­است؛ اول اینکه وی در زمینه ی ایستادن وگریستن براطلال و دمن، خطاب به ساربان، وصف سفر، و به ویژه، بیان فراق و غم هجران در کوچ یاران، با رو...

سنایی شاعری عالی مقدار و عارف بلند مقام قرن ششم هجری از آن دسته از استادان مسلم شعر فارسی است که با گذشت زمان در عظمت مقام و تأثیر کلام شان هیچ کمی و کاستی راه نیافته، نه مرور ایام مقام شامخ شان را توانسته است به فراموشی بسپارد و نه گرد افول توانسته است بر عارض و رخسار آثار جاویدان شان جای گیرد. بدون تردید سنایی در توسعه و اشاعه ی و نضج بخشیدن به شعر عرفانی تأثیر به سزایی داشته است. زبان سنای...

از ویژگی های شاخص شعر دفاع مقدس این است که تحت تأثیر فرهنگ و اخلاق اسلامی حاکم بر جامعه و عامل آفرینش آن یعنی، حادثه ی جنگ، غنی از مفاهیم و مضامین عرفانی است. این مضامین پیوندی گسترده با این شعر دارد و همواره پیوست ادبیات منظوم و منثور دفاع مقدس ماست. همین امر باعث شد اشعار دفاع مقدس از انحطاط، یکنواختی و خسته کنندگی برهد و با پذیرفتن چاشنی خاص عرفان، طراوت، تازگی و دلربایی بیابد. بنابراین، در ...

درونمایه اصلی سیرالعباد الی المعاد سنایی که سفری روحانی از دنیای ناسوت به جهان لاهوت است، درونمایه ای جهانی است که در ادبیات شرق و غرب خاستگاه های کهن الگویی عمیقی دارد.در این جستار، ضمن بررسی سیر تحول این مضمون در آثار مشابهی در ادبیات جهان به تحلیل سیرالعبد سنایی و نمادهای موجود در آن از دیدگاه نقد اسطوره ای پرداخته شده است.پرسش اصلی این بوده است که: مهم ترین شالوده کهن الگویی این اثر چیست و ...

عنوان: بررسی کارکرد نمادهای شخصیتی در شعر أمل دنقل نگارنده: طاهره شکوری شعر عربی از آغاز تا به امروز بستر مفاهیمی بوده که گاه، گفتن نشاید و شاعران، ترفندهایی را آزمودندکه در نهایت به فرآیند نمادگرایی انجامید. عرب ها از دیرباز، تجربه های خطاب غیرمستقیم را به صورت پراکنده در متون عرفانی از سرگذرانده اند؛ در شعر معاصر نیز به تبعیت از غربی ها برآمده و برای تصویر واقعیت های تلخ جوامع عربی به ای...

پژوهش حاضر به روش پیمایشی، به بررسی و تحلیل میزان درک کاربران از نمادهای تصویری محیط رابط گرافیکی نرم افزار کتابخانه ای سیمرغ در دانشگاه بیرجند پرداخته است. جامعه پژوهش، دانشجویان کاربر نرم افزار سیمرغ در دانشگاه بیرجند بودند. نمونه پژوهش، با روش نمونه گیری تصادفی، طبقه ای و نسبتی انتخاب شد. اطلاعات از طریق پرسشنامه، از نمونه 355 نفری جمع آوری شد که 322 نفر (7/90%) از آن ها به پرسشنامه پاسخ داد...