تشخیص جنسیت افراد دوجنسه با بهره‌گیری از معیار شمارش تعداد دنده‌ها، از جمله مسائلی است که در فقه اسلامی محل مناقشه بوده و طرفداران آن، به روایات آفرینش زن از دندهٔ مرد و آفرینش حواء از دندهٔ آدم استناد کرده‌اند؛ روایاتی که بنا به ادعا، روایت شریح قاضی، معتبرترین آنها است. با بررسی سندی و تاریخی روایات مزبور و سیر تحول آنها در منابع روایی، آثار جعل در آنها روشن می‌شود. بررسی اختصاصی روایت شریح نیز...

در این نوشتار، روایات «توبه و استغفار»، که در کُتُب معتبر حدیث همچون الکافی، أمالی و... وجود دارند، مورد بررسی سندی متنی قرار گرفته است و مشخّص شده که مهم ترین مستند شبهات افراد، در رابطه با عدم عصمت امامان (ع)، روایاتی است که در آنها امامان (ع) به گناهان خود اعتراف کرده اند و خواستار طلب عفو از خدا شده اند. با بررسی های سندی و متنی مشخّص شده اکثر این روایات از نظر سندی ضعیف می باشند و از نظر متن، ...

الگو بودن پیامبر| برای بشریت و همچنین حجیت گفتار و کردار و تقریر آن حضرت با سحر شدن او طبق بعضی از روایات توسط لبید بن اعصم یهودی، ناسازگار است. جریان سحرالنبی از طریق برخی از روایات، به مباحث تفسیری وارد شده است. اندیشمندان مسلمان براساس دیدگاه‌های مختلف فکری مذهبی و با توجه به منابع و مبانی دین‌شناسی، نظرهای گوناگونی درباره مسحوریت یا عدم تأثیر سحر بر حضرت ارائه کرده‌اند. مفسران نیز هرکدام بر...

در گنجین? روایات شیعه روایاتی وجود دارد که در آنها احادیث ائمه صعب و دشوار خوانده شده است که بجز نبی مرسل و ملک مقرب خداوند و مومنین راستین، کسی توان تحمّل آن را ندارد؛ لذا باید دید منظور از «صعب مستصعب» بودن حدیث ائمه چه چیزی بوده است. هدف این تحقیق از یک سو رفع ابهام از روایات «صعب مستصعب» و بیان مقصود و منظور این روایات و از سوی دیگر پاسخگوئی به پاره ای از تعارضات است که میان این دسته از روای...

با وجود اجماع فقها در حرزیت اموال به عنوان یکی از شرایط سرقت مستوجب حد، بعضی از فقها پرنده را استثنا کردند و اعتقاد دارند اگرچه پرنده در حرز نیز باشد، باز هم به دلیل وجود روایاتی در این زمینه، سرقت آن موجب اجرای حد قطع بر سارق نمی شود. در حالی که اکثریت فقها به دلیل ضعف سندی و دلالی روایاتی که مستند طرفداران قول به عدم اجرای حد قطع به طور مطلق بر سارق پرنده است، به اجرای حد قطع بر سارق پرنده در...

یکی از بایسته های پژوهشی در تفسیر، تفسیر تطبیقی روایی آیات کریمه قرآن است. موضوع این پژوهش، تفسیر تطبیقی روایی سوره های معارج و نوح از دیدگاه اهم تفاسیر امامیه و اهل سنت است که تا کنون پژوهش خاصی در این باره صورت نگرفته است. از این رو، دو تفسیر روایی مهم از فرقین، یعنی نورالثقلین نوشته مرحوم حویزی از امامیه و درالمنثور تألیف سیوطی از اهل سنت، به عنوان محور بحث قرار گرفته است. در این پژوهش، ابت...

تفسیر کلام الهی از زمان نزول تا عصر حاضر از بزرگترین دغدغه ها و مسائل پیشوایان و فرهیختگان دین مبین اسلام بوده، تا بتوانند در پرتوی آن به معارف اعتقادی و عملی و دستورات هدایت بخش و انسان ساز و همچنین به پاسخی برای مشکلات فرا روی جامعه بشری در عصرهای مختلف، دست یابند. و با توجه به اهمیت فراوان تفسیر قرآن و ضرورت استفاده از بهترین منبع برای آن، تفسیر روایی از موثق ترین و والاترین جایگاه در میان گ...

نحوه استفاده قرآن‎پژوهان از اسباب نزول، تأثیر مهمی در فهم آیات قرآن دارد. با مراجعه به آثار تفسیری و علوم قرآنی، شاهد طیف وسیعی از انواع مواجهه با اسباب نزول هستیم که درک و تبیین آن، مستلزم توجه به مبانی نظری است. این مقاله با روشی توصیفی تحلیلی به دنبال گونه‎شناسی و نقد رویکردهای مبنایی به اسباب نزول است. رویکردهای مبنایی در مواجهه با روایات سبب نزول را می‌توان بر اساس میزان گرایش نسبی آن‌ها ب...

چکیده یکی از قدیمی ترین تفاسیر مجمع البیان است که توسط مرحوم شیخ امین الدین ابو علی فضل بن حسن طبرسی نگاشته شده است؛ وی، ذیل هر آیه، روایاتی در شرح و تفسیر آن آورده است؛ اما اشکالی که در این روایات وجود دارد، عدم وجود سند معتبر برای آن است. با عنایت به وجود تحولات چشمگیر در روند ثبت و ضبط احادیث، ایجاد احادیث جعلی در بین روایات شیعه و لزوم اعتبار بخشی به منقولات شریفه به منظور استنباط احکام شر...