در مقاله حاضر، ابتدا به توضیح مختصر «کوگیتو»ی دکارت و تأثیر آن در اصالت و قوامبخشی انسان پرداخته میشود. در واقع، دکارت با تأسیس اصل«کوگیتو» و تفسیر آن به عنوان بنیاد تزلزلناپذیر هستی، یگانه «سوژه» حقیقی را «من» انسانی از آن جهت که فکر میکند، میداند. بر اساس تلقی دکارت، انسان به مثابه ماشینی است که برخورداری از نفس او را از سایر موجودات ممتاز میسازد. این وجه ممیزه، یعنی نفس، که ذات آن اندیشه است...

فیلسوفان و متکلمان اسلامی از دیرباز به بحث از صفات الهی، پرداخته اند. می توان مباحث مربوط به صفات خداوند را در دو مرحله ی کلی بررسی کرد؛ کلیات صفات الهی که به احکام و مسایل عمومی و مشترک صفات می پردازد، بدون آن که نظر به صفت خاصی داشته باشد و مباحث خاص مربوط به هریک از صفات چون علم، قدرت و... یکی از اقسام مباحث کلیات صفات الهی، وجود شناسی صفات الهی است. در مرحله ی وجود شناسی صفات الهی، ابتدا هم...

مزدک در دورة قباد ظهور کرد، و در همین دوره به تبلیغ آیین خود پرداخت. قباد به دلیل مصالحینخست به آیین او گروید، اما پس از آنکه خلع شد و دوباره به حکومت رسید، توجه چندانی به اینآیین نکرد و ظاهراً به دستور او در سال 529 یا 528 میلادی خسرو انوشیروان بسیاری از مزدکیان رابه قتل رساند. پس از مزدک، پیروان وی که با عنوان مزدکیه شهرت یافتند، به اعتقادات و تعالیم اوپای بند ماندند و تا سال ها پنهانی به نشر ...

یکی از نظامهای معرفت شناختی ای که به جدّ بر تأثیر عوامل غیرمعرفتی بر معرفت تأکید دارد نظام معرفت شناختی آگوستینی است. کندوکاو در اندیشة آگوستین قدیس، خصوصاً در نظریة معرفتی وی، نشان می دهد که او از جمله اندیشمندانی است که تأثیر احساسات و عواطف، و خواسته های انسان را بر باورهایش موشکافانه پی می گیرد. تحلیل آموزة «ایمان می آورم تا بفهمم»، در اندیشة آگوستین قدیس برای اثبات ادعای فوق، کاری است که در...

در میان مسائل انسان شناختی، مسئلۀ ماهیت و ساحت های وجودی انسان در مقایسه با دیگر مباحث، اهمیت بیشتری دارد. در این مقاله دیدگاه سید مرتضی علم الهدی، متکلم برجستۀ شیعه در قرن چهارم، دربارۀ ماهیت و ساحت های وجودی انسان بررسی شده و تأثیر نوع نگاه وی در تبیین برخی آموزه های دینی مرتبط با مرگ و معاد همچون حقیقت مرگ، عالم برزخ و عذاب قبر، علم و آگاهی مردگان و کیفیت معاد نشان داده خواهد شد.

نفس شناسی از مبادی و مقدمات خداشناسی در معارف اسلامی است. دو تن از سلسله جنبانان حکمت متعالیه از قرن یازده و قرن چهارده، صدرالدین شیرازی و علّامه طباطبایی;، بر این باور تأکید خاص نموده اند. دو حکیم با وجود وحدت در هدفِ معرفتی رهیافتی متفاوت دارند؛ در اندیشة فلسفی ملاصدرا نفس خلّاق مثال و نمونه ای از خدای خالق است، اما علّامه طباطبایی شناخت نفس را شناخت موجود غیرمستقل و تعلقی و ربطی می داند که مقارن...

این نوشتار روش تزکیه از نگاه قرآن را مورد بحث قرار داده است. نویسنده نخست به مفهوم شناسی لغوی و کاربردی تزکیه پرداخته است، سپس مکانیسم تأثیرگزاری هواهای نفس بر قلب را توضیح داده است، آن‌گاه با توجه به مکانیسم تأثیرگذاری فوق، از روش تزکیه که قرآن مطرح کرده است سخن گفته است. نویسنده بر این باور است که روش پیشنهادی قرآن بر دو محور متمرکز است: یکی صیانت و بیدار نگهداشتن قلب نسبت به حقایق و دیگری جل...

نوشتار پیش رو در صدد بررسی دیدگاه ملاصدرا در خصوص وجوه تمایز عارف از پیامبر و سنجش دیدگاه دکتر سروش و همفکران وی در مساله یکسان انگاری پیامبر و عارف است. از نظر سروش گوهر اساسی وحی و تجارب عرفانی امری مشترک است با این تفاوت که پیامبر بر خلاف عارف در پی تجربه دینی خویش مسئولیت جدیدی را احساس می نماید که همان مفهوم نبوت وی محسوب می شود. در حوزه تفکر حکمت متعالیه عارفان حقیقی، جایگاه رفیعی دارند؛ ...

زمینه و هدف: رازداری اصلی بنیادین در اخلاق پزشکی قلمداد می شود. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی رازداری و نقض آن در بیماری های مقاربتی از منظر مکاتب فلسفی نتیجه انگار و وظیفه انگار صورت گرفته است تا «خیر اخلاقی» در زمینه مورد نظر آشکار گردد. مواد و روش ها: در مطالعه مروری حاضر با بهره گیری از کلید واژه های بیماری های مقاربتی و رازداری و هشدار به شریک جنسی که طیف وسیعی از مطالعات اخلاق پزشکی را به خو...