رابطه شرور و کاستی‌های عالم با عدالت خداوند از دیرباز مورد توجه متفکران ادیان ابراهیمی بوده است. در دو دین یهودیت و اسلام نیز فیلسوفان به فراخور بهره عقلانی و فلسفی خویش به هستی‌شناسی و توجیه شرور پرداخته‌اند. نگارنده در این مقاله با مراجعه مستقیم به آثار ابن‌میمون اندلسی و شهید مرتضی مطهری به مقایسه این دو سنت عقلانی در مسئله شرور پرداخته است. نتایج این تحقیق در بحث هستی‌شناسی شرور آنست که هم ...

احساس نابرابری، به‌عنوان یکی از عوامل مخلّ نظم، از مهم‌ترین موانع همکاری است. برای بررسی سازوکار اثر احساس نابرابری بر همکاری، "نظریه انتخاب عقلانی" به دلیل تأثیر احساس نابرابری بر انتخاب عقلانی کنشگران و قابلیت آن در توضیح ابعاد گوناگون مسئله انتخاب شد. فرض این بود که احساس نابرابری با تأثیر بر عقلانیت ابزاری، عملی اقتدارگرایانه، جمعی خاص‏گرایانه و صوری عام‏گرایانه و همچنین از طریق متغیرهای تشک...

نظریه پیوند میان عقلانیت و معنویت  با هدف کاهش رنج و آلام بشری ارائه شده است با این اعتقاد که دین سنتی دیگر توان برآوردن این هدف را ندارد و معنویت در عصر جدید، جانشین دین می شود؛ چون با عقلانیت همراه است و تنها معنویت عقلانی می تواند از رنج انسان ها بکاهد، ولی به نظر می رسد نظریه عقلانیت و معنویت در برآوردن این هدف با اشکال های متعددی مواجه است. در این نظریه، ماهیت «رنج» به خوبی تبیین نمی شود و...

چکیده ازآنجاکه ما خدا را از طریق اوصاف او می شناسیم و هیچ راهی برای شناخت کنه ذات الهی نداریم، بنابراین وقتی می خواهیم خدا را بشناسیم یا درباره او سخن بگوییم، از طریق اوصاف و آثار و افعال او درباره او سخن می گوییم از این رو معناشناسی اوصاف و افعال او از اهمیت ویژه برخوردار است . در دیدگاه فلاسفه ی متدینی چون ملاصدرا و آگوستین که دل مشغولی تبیین عقلانی مفاهیم دینی را دارند و می کوشند که سازگاری...

رعایت قانون در هر جامعه ای از اهمیت بالایی برخوردار است. به صورتی که اگر کنشگران قانون را رعایت کنند دارای تبعات (اقتصادی، اجتماعی و ... ) بسیار زیادی برای جامعه است. و اگر قانون رعایت نشود مشکلات و مسائلی برای جامعه پدید می آید. براساس تحقیقات انجام شده میزان قانون گرایی پایین و قانون گریزی بالا در ایران دیده شده است. در این تحقیق به فهم کنشگر ایرانی از مفاهیم قانون، قانون گرایی و قانون گریز...

انسان  موجودی اجتماعی آفریده شده و از همین‎رو یکی از اصلی‎ترین نیازهای بشر، نیاز او به رهایی از زندان تنهایی است. نهاد «دوستی» به مثابه پیوند معنوی افراد و زمینه‎ساز ارتباطات مادی آنان یکی از بهترین راه‎های ارضای این نیاز و در نتیجه مطلوب ذاتی انسان است. از سوی دیگر، ایده محوری نظریه سرمایه اجتماعی، «روابط اجتماعی» است. بنابراین می‎توان چنین نتیجه‎گیری کرد که رابطۀ «دوستی» به‌عنوان نوع خاصی از ...

وحدت شخصی وجود یکی از مهمترین باورهای عرفانی و از نظریات مهم در ادبیات فلسفی اندیشمندان مسلمان است که چالش های فراوانی را در عرصه دینداری و عرصه تفکر فلسفی موجب شده است. ملاصدرا پرچمدار اثبات عقلانی وجود است و نظریه خویش را وحدت شخصی وجود نام نهاده و بر مبانی و اصول فلسفی خویش استوار نموده است. صدرالمتألهین براساس نظریه اصالت وجود بیان می دارد آنچه واقعیت «هستی» است، فقط «وجود» است و سایر مخ...

«سازمان‌دهی» از مهم‌ترین عواملی است که در فروکاهی قدرت رژیم پیشین و قدرت‌یابی انقلابیون و سرانجام در انتقال قدرت و پیروزی انقلاب مؤثر است و از این‌رو، مورد توجه و تأکید برخی از نظریه‌پردازان انقلاب قرار گرفته است. این دسته از نظریه‌پردازان بر ابعاد و مؤلفه‌های عقلانی در فرایند انقلاب پای می‌فشارند و «سازمان‌دهی» را مصداقی از کنش عقلانی برمی‌شمرند. در این نوشتار تلاش می‌شود «سازمان‌دهی» در انقلا...

شهرگرایی به کیفیت متمایز اجتماع انسانی یا شیوه‌ی زندگی که ویژگی شهر است اشاره می‌کند. شهرگرایی برخلاف شهرنشینی فرایند رشد شهری نیست بلکه مرحله‌ی نهایی و نتیجه‌ی شهرنشینی محسوب می‌شود. در این بررسی شهرگرایی و تأثیر آن بر ایستار و رفتار شهروندان شهر تهران با تأکید بر نظریه لوئیس ورث و نظریه‌‌های مکتب شیکاگو مورد مطالعه قرار گرفته است. ایستارهای فرهنگی اجتماعی با شاخص‌هایی چون خودبیگانگی، عقلانی ش...

دیدگاه های گوناگون، به ویژه دیدگاه قرآن در مورد »مبنای حقوق« مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نویسنده، نخست به تعریف »حقوق« پرداخته و چنین نتیجه گرفته که عنصر »الزام« در ذات قواعد حقوقی وجود دارد. سپس به تعریف »الزام« پرداخته و دو دیدگاه را در این زمینه آورده است که یکی الزام را ضمانت اجرا و دیگری تکلیف می داند. پس از نقد دیدگاه نخست و پذیرش دیدگاه دوم با اندکی اصلاح، به نظریات مطرح در باب خاست...