مسئله وجود ذهنی از مباحث دیرپای حوزه های فلسفه و کلام اسلامی محسوب می شود که در باب نحوه تحقق و تبیین علم نقش برجسته ای دارد. در این مقاله ضمن تأکید بر این که این مسئله از مسایل ابداعی در فلسفه اسلامی است، به دلایل اثبات وجود ذهنی با تکیه بر اندیشه صدرالمتالهین پرداخته شده است که از منظر ایشان، هر مقوله ای که به ذهن می آید به حمل اولی ذاتی ـ نه به حمل شایع صناعی ـ همان مقوله است و آنچه به عنوان...

این که چگونه می توان شکل و شیوه خاصی برای آیین های دادرسی ترسیم کرد اخیراً زیر عنوان عدالت آیینی مطرح شده است. نظریه های مختلفی درباره دادرسی عادلانه ارائه گردیده: در برخی از آن ها پرسش اساسی آن است که غایت دادرسی چیست؛ کشف حقیقت یا فصل خصومت. بعضی از نظریات به عنصر وقت و هزینه، اعم از مادی و معنوی، توجه دارند. عده ای نیز قضاوتی را عادلانه می دانند که مشارکت برابر طرفین را تضمین کند. از نظریه اخ...

مفوضه از گروه‌های غالی شیعی بودند که اگرچه اعتراف به مخلوق و حادث بودن پیامبر اکرم| و امامان^ داشتند، اما معتقد بودند که خداوند آنان را در آغاز آفرینش آفرید؛ سپس کار خلق و رزق و تدبیر جهان را به آنان تفویض نمود. ازسوی دیگر حکمای شیعی پیرو ابن‌عربی با طرح نظریه «حقیقت محمدیه» چنین عنوان می‌کردند که خداوند برای جلوه‌گر ساختن خود و برای آنکه خود را در هستی متجلی سازد، ابتدا موجودی را آفرید و سپس ا...

با نگاهی به ویژگی های نظریه های نوین منطقه گرایانه، نوشتار پیش رو در صدد است تا با بهره گیری از این نظریات، چارچوب مناسبی برای فهم همکاری های منطقه ای میان ایران و کشورهای مسلمان منطقه اوراسیا به دست دهد. پرسش اصلی در این پژوهش آن است که چگونه ایران و کشورهای مسلمان منطقه اوراسیا علیرغم اختلاف در تعریف منافع مشترک، می توانند به همگرایی هویتی و هنجاری دست یافته و به همکاری با یکدیگر بپردازند؟ نو...

وحدت وجود یکی از گسترده ترین مفاهیمی است که ریشه در مکاتب بسیار کهن بشری دارد. گستردگی این مفهوم مانع از یافتن معنایی واحد در میان مشرب های فکری است و دست یابی به نظریه ای مبتنی بر حقیقتی که تفاوت های لفظی و ظاهری این مفهوم را خاتمه بخشد بس دشوار است. با وجود این ، پرداختن به این مسأله برای تقریب دیدگاه اندیشمندانی که در این باره تفکّر نموده اند لازم و ضروری به نظر می آید. در این مقاله پژوهشگر ب...

• در سال های 1270 و 1277 میلادی، برخی از مقامات کلیسایی دیدگاهی را به ابن رشدیان نسبت داده اند که امروزه آن را با عنوان «نظریه حقیقت دوگانه» می شناسیم. تفسیر کلیسایی این نظریه چنین است: می توان هم زمان دو حقیقت متناقض (یکی دینی و دیگری فلسفی) را پذیرفت. • با نگاهی به سخنان ابن رشد و ابن رشدیان و با تحلیل مفهوم «دوگانگی حقیقت» و با بهره گیری از سخنان کسانی که به بررسی نظریه یادشده پرداخته اند، ...

ملاصدرا در برخی آثار خود مدعی شده است که میان قول به اتحاد حقیقت وجود و اختلاف مراتب آن در حکمت متعالیه با قول به اختلاف حقایق وجودی در حکمت مشاء، تخالفی نیست. نوشتار حاضر با هدف بررسی و تبیین این ادعا، به روش تحلیلی-انتقادی به تحقیق پرداخته است. مشائین سه قسم تمایز را بر شمرده‌اند؛ تمایز به تمام ذات، تمایز به جزء ذات و تمایز به عوارض ذات، که اختلاف حقایق وجوی را نمی‌توان در هیچ کدام از این سه ...