مسأله اتحاد عاقل و معقول، از مسایل غامض و پردامنه مباحث فلسفی است، که سابقه آن به یونان باستان بازمی گردد، اما همچنان معرکه آرای فیلسوفان باقی مانده است. مسأله اتحاد عاقل و معقول، به تعبیری سخن از شناخت بعدی از نفس و جان آدمی، و شناخت خالق در مقام فعل است که سرنوشت این ادراکات را روشن نموده، و ثابت می کند که هر فکر و ادراکی، و هر عملی که مورد ادراک عالم قرار گرفته، نابود نشده، و به عنوان جزیی ا...

یکی از راه­های اثبات وجود خدا، اثبات از طریق مفهوم است. در این روش، تنها  از طریق یک مفهوم ذهنی مثل مفهوم واجب­الوجود ، مفهوم کامل­ترین و مفهوم بزرگ­ترین، وجود واجب تعالی در خارج اثبات می­شود بدون این که به جهان خارج رجوع و از واقعیت­های عینی و موجودات طبیعت کمک گرفته شود. بر این اساس، برهان مفهومی  یک برهان پیشینی و قبل از تجربه است. این برهان را در غرب اولین بار قدیس آنسلم (1033-1109) متکلم ق...

یکی از براهین قابل اعتماد نزد غالب فیلسوفان اسلامی برای اثبات خدای متعال، برهان «وجوب و امکان» است. ابن سینا در کتاب الاشارات و التنبیهات به نحوه خاصی این برهان را ارائه داده است، که به نظر خویش در این برهان، خلق، واسطه اثبات حق قرار نگرفته، بلکه با نظر به خودِ وجود، وجودِ خدا را اثبات کرده و این نوع از برهان را «صدیقین» نامگذاری کرده است. به نظر می­رسد فلاسفة متأخر همین اصطلاح را پذیرفته­اند و ب...

سابقه و هدف: برهان گیاهی از تیره‌ی بقولات بوده؛ بومی آفریقا، آسیا، بخش هایی از امریکا و استرالیا است و در ایران در استان‏های خوزستان، بوشهر، فارس و هرمزگان کاشته می‏شود. برگ، غلاف و گل برهان برای نشخوارکنندگان خوراک‏هایی با ارزش هستند. بنابراین این آزمایش به منظور بررسی میزان تولید گاز، قابلیت هضم آزمایشگاهی و تعداد پروتوزوآ در شتر تک کوهانه تغذیه شده با جیره های حاوی برگ برهان جهت امکان جایگزی...

ملاصدرا نظریه وحدت شخصی وجود را به عنوان رای نهایی خود در بحث وحدت وجود می داند. در این دیدگاه تنها وجود حقیقی، وجود حق تعالی است و باقی، ظهورات و نمودهای حق تعالی به شمار می آیند. اینجاست که اصل علیت از بین رفته و اصل تشّأن جای آنرا می گیرد. در این دیدگاه علت و معلول به وجود و ظهور تبدیل می شود و همه کثرات به عنوان نمود و ظهور وجود شناخته می شوند. ریشه نظریه تجلی نزد فیلسوفان مسلمان تفکر نوافل...

معرفت شناسی، به عنوان بحثی مستقل در کتب فلاسفه پیشین مطرح نبوده است و تنها بعد از فلسفه کانت است که این بحث به عنوان یک رشته مستقل آمده است و حتی در پاره ای موارد- مانند خود فلسفه کانت- به عنوان تنها بحث فلسفی ممکن مطرح شده است . در فلسفه اسلامی نیز اگر چه باب مستقلی تحت این عنوان به چشم نمی خورد ولی اصول مباحث معرفت شناسی در ضمن دیگر مباحث فلسفی مطرح گردیده است . یکی ازمباحث اصلی در فلسفه اسلا...

از دیدگاه علامه طباطبایی وجود خدا، بدیهی اولی است و تمام براهینِ اثباتِ وجود خدا نیز برهان تنبیهی‌ هستند. از جملۀ این براهین، برهان مشهور به صدیقین است که در میان حکمایِ پیشین برای اثبات وجود خداوند به‌کار رفته، اما علامه طباطبایی در تقریری بدیع، آن را به‌عنوان برهان تنبیهی مطرح کرده است. در این مقاله، سعی می‌شود که این برهان از جهت تنبیهی بودن تحلیل و نقد شود؛ از آنجا که این برهان به‌طور کامل، وا...

چکیده برهان حدوث و قدم از استدلال‌های دیرینی است که متکلمان امامی برای اثبات وجود خداوند همواره بدان استناد می‌کرده‌اند. نحوه تقریر این برهان و استدلال‌هایی که متکلمان امامی برای اثبات مقدمات آن ارائه کرده‌اند در مکاتب و ادوار مختلف کلام امامی متفاوت بوده و همین امر موجب بروز تطورات و تحولات شایان توجهی در تاریخ این برهان شده است. تاکنون دگرگونی‌ها و تطورات این برهان در تاریخ کلام امامیه بررسی...

زمینه مطالعاتی: برهان را شاید بتوان به عنوان منبع غنی از نیتروژن در جیره نشخوارکنندگان استفاده کرد، برهان حاوی الیاف و چربی­های اشباع پایین و بدون کلسترول است. هدف: هدف از آزمایش حاضر بررسی امکان جایگزینی گیاه برهان با علوفه یونجه در جیره بزها بود. روش کار: مصرف خوراک، قابلیت هضم مواد مغذی، فعالیت نشخوار، فراسنجه­های تخمیری شکمبه، فراسنجه­های خونی و جمعیت پروتوزوآی شکمبه بزهای  نجدی مورد مطالعه...

نزد فلاسفه ای چون ابن سینا و ملاصدرا، شریفترین و محکم ترین برهان ها و برترین آنها در اعطاء یقین، برهان لمّی است، اما محمد حسین طباطبایی نه تنها بر این اعتقاد نیست، بلکه از اساس برهان لمّی را خارج از ساخت فلسفة اولی می داند، چه موضوع فلسفة اولی عام ترین اشیاء است و عام ترین اشیاء نیست تا علتی برای آن باشد. به هر روی ایشان تنها برهان مفید یقین در فلسفه اولی را برهان انیِی می داند که در آن از برخی لو...