در میان اشعار منسوب به جاهلیت، گاه اصطلاحات دینی، عبارت ها و مفاهیمی مشاهده می شود که با مفاهیم، تعابیر و اصطلاحات دینی قرآنی شباهت دارد. ادعای تقدم زمانی این اشعار بر قرآن کریم، عده ای را برآن داشته که بپندارند شعر جاهلی می تواند یکی از منابع قرآن تلقی شود. این نتیجه مبتنی بر احراز مشابهت تام و تمام مضامین اشعار جاهلی با قرآن از یک سو و اثبات اعتبار این اشعار از سوی دیگر است و بررسی های علمی د...

چکیده کتابت قرآن کریم، در ارتباط با هنر و تمدن دوران اسلامی از معنا و مفهوم بسیار گسترده و عمیقی برخوردار است که نه تنها مسیر تحول خط و خشنویسی بلکه عناصر دیگری چون تذهیب، رنگ و نقش، کاغذ، صحافی، و . . . را در بر می گیرد و بدون شناخت ودر نظر گرفتن هریک از این عناصر نمی توان مفهوم جامعی از کتابت دوران اسلامی به ویژه هنر کتابت قرآن ارائه داد. در حقیقت هنر صفحه آرایی امروز، ریشه در هنر کتابت دور...

این مقاله بدون اینکه قصد تحلیل جریان فکری مکتب تفکیک داشته باشد، میکوشد جامعه ایدهآل قرآنی را از منظر محمدرضا حکیمی، از متفکران دوره دوم از حیات مکتب تفکیک، مورد بازخوانی قرار دهد. دلیل انتخاب حکیمی به دو مسئله مهم باز میگردد: انحطاط » نخست، علاق همندی وافر حکیمی به مهمترین موضوع تاریخ معاصر ایران یعنی ما را دینی نمیداند و وضعیت موجود را « جامعه کنونی » دوم آنکه حکیمی ؛« مسلمین انحراف از آرمانه...

نویسنده در آغاز از نقش قرآن در ایجاد دستگاه تشریع سخن گفته آن گاه با بیان جایگاه احکام و تشریعات در نگاه قرآن، بحث را پی می گیرد. سپس از دو گونه ارتباط احکام با قرآن بحث کرده، ویژگی های سبک قرآن در بیان احکام و قوانین فقهی را زیر پنج محور بررسی می کند. نویسنده، پس از شرح قلمرو حضور و نظارت فقه قرآنی به عوامل درونی - بیان نامتمرکز فقه قرآنی، توجه به تنگناها و شرایط اضطرار و انعطاف پذیری و واقع گ...

یکی از راه‏های دستیابی به پیشینه فرهنگ هر جامعه و آگاهی از علوم گذشته، احیای متون و آثار مکتوب بر جای مانده از بزرگان و دانشوران گذشته است. از جمله علومی که باید مورد مطالعه قرار بگیرد، علم تفسیر قرآن کریم و دستیابی به مفاهیم و معارف قرآنی است. مفسران قرآن کریم از شیوه کتابت برای انتقال مفاهیم و معارف قرآنی بهره برده اند که شمار زیادی از این آثار با وجود نیاز جامعه به فرا گرفتن و نشر آن، هنوز ب...

اعراب قرآنی و تجزیه و تحلیل این متن مقدس بر اساس قواعد عربی، یکی از کهن­ترین علوم اسلامی قرآنی به شمار می‏آید. از سوی دیگر، به دلایلی گاه برای یک یا چند لفظ و عبارت قرآنی، اعراب‏های مختلفی ذکر شده یا محتمل می­شود. در اینجا، به توجیه صحت این اعراب‏ها یا نقد و بررسی صحت و سقم آنها نیاز می­شود. علم توجیه اعراب قرآنی، در حقیقت، متصدی این مسئله است که بر اساس مستندات متعدد، به توجیه و نقد و بررسی اع...

نوشتار حاضر، به بررسی مبحث مکان و اسامی جغرافیایی در متن قرآن کریم می‏پردازد. مؤلف در ابتدا مدخلی بر آرای جغرافی‏دانان و نظریه‏ها و مکاتب آنها، در ارتباط با اماکن قرآنی می‏گشاید. سپس میزان توجه و رویکرد منابع مختلف به این مبحث را مورد بررسی قرار می‏دهد. تفصیل مناطق مختلف جغرافیایی که قصص قرآنی در محدوده‏ی آنها قرار گرفته، بر پایه‏ی تقسیم‏بندی پیشنهادی آنها، به مرکزی، میانی، جنوبی، شمالی و...، ت...

«اعراب­القرآن­الکریم» درسی است که در طی آن، آیات قرآنی تجزیه و ترکیب می­شوند و دانشجویان ضمن بررسی صرفی و نحوی واژه­های قرآن کریم، در فهم مفاهیم آیات نورانی قرآن کریم توانمند می­شوند. این علم اگرچه درمیان علوم قرآنی پیشینه­ای دیرینه دارد و از دانشمندان قدیم و جدید علوم عربی و قرآنی از دیرباز تألیفات ارزشمندی ­زیرعنوان «اعراب­القرآن» یا «معانی­القرآن» و یا نرم­فزار «اعراب­القرآن» دردسترس­علاقه­م...

گزینش‌ حکیمانه خداوند متعال از واژه‌های قرآنی، بهترین الگو است. نامگذاری اصطلاحات در آیات قرآنی، آموزه‌هایی هدفمند به خواننده منتقل می‌کند و او را ملزم می‌کند که از این تسمیه‌ها بهره‌برداری کند. سرگذشت‌ها و به عبارت دیگر قصه‌های قرآنی در بسیاری از آیات به چشم می‌خورد. قرآن از این سرگذشت‌ها با چه عنوانی یاد می‌کند؟ با مطالعه واژه‌های قرآنی ذیل قصَّ از دو واژه قِصه و قِصص اثری دیده نمی‌شود اما قَصص با...

میرعسکرعلی عاقل‌خان رازی (1108ق) شاعر، نویسنده، مورخ و صاحب‌منصب فارسی‌زبان هند، در اورنگ‌آباد دکن متولد شد. او مثنوی شمع و پروانه را که به «پَدْماوَت» و «سوزوگداز» نیز شهرت ‌دارد و از منظومه‌های عاشقانه‌ای است که به ستی‌نامه‌ها معروف‌اند، در سال ۱۰۶۹ق سروده‌ است. در این مقاله، عاقل‌خان رازی و تنها نسخۀ‌ خطی موجود در ایران از مثنوی او که دومین ترجمه به زبان فارسی از «پَدْماوَت» ملک‌محمد جائس...