بخش عظیمى از هفت پیکر، به انعکاس دانش‏هاى کهن، به ویژه دانش نجوم وفرهنگ صابئین، اختصاص دارد و فهم این منظومه‏ بدون آشنایى با اصطلاحات نجوم احکامى وفرهنگ صابئین دشواراست، ستارگان و صفات منسوب به آن‌ها در هفت پیکر  کار برد ویژه‌ای دارد، به نظر می‌رسد نظامى با اندیشه‌های صابئه در تضاد است، و درپی اثبات خرافه‌ای بودن کنش‌های عقیدتی آنان و بی‌پایه نشان دادن با‌ورها‌ی دینی آن‌ها ابتنای، داستان‏هاى هف...

مسألۀ حرکت زمین (حرکت وضعی و حرکت انتقالی آن) و حل ایرادات طبیعی و تجربی حاصل از پذیرش این حرکت، یکی از مسائل مهم در پذیرش یا رد نجوم خورشیدمرکز بوده است. با این که در آثار هیئت دورۀ اسلامی، سعی بر آن بود تا دلایلی که برای بر سکون زمین مطرح می‌شوند، بیشتر دلایلی تجربی باشند، اما به نظر می‌آید در نزد متفکران دورۀ قاجار، این دلایل تجربی نسبت به دلایل طبیعی اهمیت کمتری داشتند. عبدالغفار نجم‌الدوله...

رسالۀ السفیر فی الهیئة از جمله رساله‌های مختصر هیئت است که غیاث‌الدین منصور دشتکی، دانشمند بزرگ دورۀ صفوی، آن را در سال 906ق تألیف کرده است. بررسی آن از چند منظر اهمیت دارد: اول، این رساله از جمله آخرین کتاب‌هایی است که در ادامۀ سنت هیئت‌نگاری در دورۀ اسلامی نوشته شده است. دوم، این رساله در دوره‌ای تألیف شده که ازآن به دورۀ افول علم اسلامی تعبیر می‌شود. سوم، در این کتاب، بر خلاف رویۀ کتاب‌های م...

چکیده ندارد.

مولفه های دورانی جنبش شدید زمین به دو دلیل عمده، عدم وجود دستگاههای ثبت این مولفه ها و همچنین فرض ناچیز بودن اثر آنها بر سازه تا مدتهای زیادی بدون اهمیت تلقی میشدند. اما مطالعات سالیان اخیر نشان داده اند که مولفه های دورانی زمین از دو دیدگاه مهندسی سازه و لرزه شناسی دارای اهمیت فراوانی هستند. استفاده از داده های شبکه های شتابنگاری متراکم یکی از روشهای موثر در تولید مولفه پیچشی میباشد. به منظور ...

این مقاله به بررسی رساله ای مجهول المؤلّف به نام فی توضیح اشکال الأسطرلاب الکری می ­پردازد. مؤلف رساله به تصریح خود، سازنده اسطرلاب بوده و بنابراین، اسطرلاب کروی تشریح شده در متن این رساله احتمالا مبتنی بر نمونه ساخته شده او بوده که بنابراین احتمال، امکان مقایسه آن را با دو نمونه برجای مانده از اسطرلاب ­های کروی دوران اسلامی فراهم می آورد. با این مقایسه و نیز برخی شواهد، این فرضیّه مهمّ توسّط مؤلفا...

ایرانیان در گذشته، مانند بیشتر اقوام، خورشید و اختران را با تأمل و اندیشه می‌نگریستند. به این علت، دربارۀ آسمان ـ که بخشی از فرهنگ و اساطیررا تشکیل می‌دهد ـ باورها و تفکراتی به ادبیات راه پیدا کرد و ادیبان فارسی‌زبان کم‌وبیش با علم نجوم آشنا شدند و اصطلاحات و تعبیرهای این دانش را وارد شعر و نثر کردند، تا جایی که نام ستارگان، سیارات، صورت‌های فلکی، ... وگرایش‌های ذهنی عامه دربارۀ آنها، سراسر ادب...

یکی از هنرنمایی­های شعرا در گذشته بیان علوم و دانشی بوده که در مدارس آموخته بودند و به گونه­ای با تصویر آفرینی و بیان آن علوم علاوه بر مفاخره، موجب پویایی شعر می­شدند و شعر عالمانه را در زمان خود به معرض نمایش می­گذاشتند. نظامی از جمله اندیشمندانی­ است که علم نجوم را به گونه­ای در شعر خود منعکس کرده است، که بی اغراق می­توان وی را یک منجم دانست. از جمله مطالبی که در مطالعۀ آثار نظامی به دست آمده...

آشنایی با نحوه حرکت و تغییر مختصات نقاط سطح زمین با زمان برای انواع کاربردهای ژئودتیک امری بسیار مهم و ضروری است. هدف از این تحقیق مدل‌سازی وابسته به زمان جابه‌جایی و تغییر مختصات نقاط سطحی زمین در اثر حرکت صفحه‌های زمین‌ساختی و زمین‌لرزه‌ها در محدوده فلات ایران است. از مدل عرضه شده می‌توان برای پیش‌بینی تغییر مختصات نقاط سطحی زمین و یا پیش‌بینی مشاهدات ژئودتیک (طول و زاویه) از یک اپوک زمانی دل...

پایش، می تواند روشی برای کاهش ضریب ایمنی، در مرحله طراحی یک سازه باشد. در این مقاله برای تعیین جابجایی های افقی و قائم دیواره های یک محدوده گود برداری، از روش ژئودتیک پایش استفاده شده است. در ابتدا طراحی نقاط یک شبکه ژئودتیک در اطراف گود انجام شده و سپس در هر مرحله از مشاهدات و به کمک نقاط ثابت دور از منطقه گودبرداری، تست پایدار بودن نقاط این شبکه انجام می شود. پس از اطمینان از میزان جابجایی نق...