با ظهور اسلام و تثبیت قدرت سیاسی مسلمانان در جزیره العرب ، سواحل جنوبی خلیج فارس که بر اثر سالها نفوذ و حاکمیت دولت های ایرانی دارای فرهنگی غالبا ایرانی بود ضمیمه قلمرو حکومت اسلامی مدینه گردید.با قرار گرفتن این ناحیه گسترده در یک واحد اداری ،سرداران خلافت مدینه توانستند با به کار گیری توانائی های مردمان بومی این نواحی در امر دریانوردی و آشنائی دیرینه ایشان با راه ها و جغرافیای طبیعی و سیاسی سو...

از ویژگی های تاریخنگاری دوره سلجوقی، جمع میان کلام اشعری و حکمت عملی ایرانیان پیش از اسلام است. از سویی احیای اندیشه سیاسی ایرانشهری و تبیین آن به عنوان الگوی عملی سلاطین در دوره سلجوقی در کتاب های سیر الملوک و متون تاریخی تجلی یافت. از سوی دیگر نفوذ کلام اشعری در ایران با آغاز وزارت نظام الملک، به اوج رسید و نوشته اغلب مورخان این دوره را متأثر نمود. مقاله حاضر در صدد پاسخگویی به این مسائل است ...

درباره پیدایش، اوج و افول سلسله افشاریه، پژوهش‌هایی دامنه‌دار انجام شده است؛ اما هنوز زوایای ناگفته بسیاری نزد مورخان و محققان تاریخ اسلام وجود دارد. در این پژوهش، زوایه‌ای متفاوت و دغدغه‌ای پنهان برگرفته از این پرسش که همگرایی نادرشاه با اقلیت‌های مذهبی چگونه بوده است، بررسی می‌شود. نخستین فرضیه آن است که مصالحه مذهبی واقعی میان اقلیت‌های مذهبی و سلطنت نادر در ایران، در سطوح مورد نظر او سودآور...

چکیده ابوالحسن غفاری کاشانی، مورخ ایرانی قرن دوازدهم هجری، در تثبیت اندیشه تاریخ نگاری در عصر زندیان، بسیار تأثیر گذار بوده است، این نوشتار با توجه به جایگاه تاریخ نگاری او در ایران، می‌کوشد که زندگی، خاستگاه اجتماعی، روش و بینش تاریخ نگارانه وی را واکاوی کند. گلشن مراد اثر غفاری کاشانی با برخورداری از منظومه فکری و روش تاریخ نگارانه از متون تاریخی مهم این دوره به شمار می‌رود که در ادوار بعد ب...

تهاجم ویرانگر مغول و فروپاشی خلافت بغداد با وجود پیامدهای گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در تاریخ ایران دوران اسلامی از منظر بررسی فرایند بازسازی هویت و موجودیت سیاسی ایرانی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. بازنمایی مفهوم ایران در متون تاریخی، جغرافیایی و ادبی این دوره و بازتاب نظری و عملی فرهنگ سیاسی ایرانی و الگوی ملکداری ایران از جمله ویژگی‌های مهم این دوره تاریخی به شمار می‌آیند. ب...

محمد بن جریرطبری، مورخ و مفسّر بزرگ ایرانی در قرن سوم هجری قمری است. طبری در نگارش آثار خود شیوه و روش خاصی را دنبال می‌کند؛ از جمله آنکه همچون بیشتر مورخان و مفسران، در اخبار مربوط به انبیا و اقوام پیشین و بویژه آنچه در قرآن ذکری از آن رفته است، به روایات منقول از یهود و نصاری؛ « اسرائیلیات» استناد می‌کند که گاه به ایجاد نقاط ضعفی در آثار او منجر شده است. از سوی دیگر، طبری برای نخستین بار در ت...

جنگ های صلیبی به مجموعه جنگ های فرسایشی و حملات پی در پی سپاهیان مسیحی غرب اروپا در طی دو سده از 490 ه..ق تا 691ه.ق 1096 م تا 1291 م به شرق اسلامی، گفته می شود. هر چند در خصوص علل و زمینه ها و نتایج و مراحل تاریخی جنگ های صلیبی آثار و کتاب های تحقیقی زیادی نوشته شده است، اما در پژوهش حاضر هدف ما نه پرداختن به جنگ های صلیبی، بلکه بررسی دیدگاه و نوع مواضع مورخان معاصر عراق و شام طی قرون، 5 تا 7 ه...

علم تاریخ حاصل انضمام مورخان به گزارش واقعیت‌های تاریخی است و تداخل افق‌های زمانی حال و گذشته را در خود دارد. افق زمانی حال در پرتو دانش، بینش، ارزش، و روش مورخان نمود پیدا می‌کند و مورخان این ویژ‌‌گی‌ها را مرهون جامعة خود و شرایط حاکم‌بر جامعة جهانی‌اند. اگر اندوخته‌های فکری و معرفتی مورخان در زبان و ادبیات آن‌ها، اعم از گفتاری، مفهومی، و نوشتاری، خلاصه شود و از علم تاریخ برداشتی پویا و متناسب...