در دوران قاجار، در پی آشنایی ایرانیان با ادب و فرهنگ سایر ملل، ترجمه آثار ادبی رونق گرفت و به غنای زبان و ادب فارسی افزود. منطق الحمار (خرنامه)، از ترجمه های ادبی این عهد، در اصل به زبان فرانسوی نوشته شده و ترجمه آن، در اغلب منابع، به اعتمادالسلطنه (1259 - 1313  ق) نسبت داده شده است که بر زبان فرانسوی تسلط داشت و آثاری از آن زبان به فارسی ترجمه کرده بود. در دوران قاجار، ترجمه آثار ادبی اروپایی ...

«برنامه‌ی قوی» در جامعه‌شناسی فرهنگی، گرچه به‌مرور و تدریجی، اما در پاسخ به چالش‌های نظریه‌ی جامعه‌شناختی فرهنگ شکل گرفت. یکی از این چالش‌ها، مبهم بودن مفهوم‌پردازی‌ها از فرهنگ بود. ابهام، گرچه به تلقی دوگانه‌ی ادبی و اجتماعی از فرهنگ تقلیل می‌یافت، ولی مسئله‌ی اساسی درواقع مبهم بودنِ جایگاهِ تبیینیِ فرهنگ بود. جامعه‌شناسی فرهنگی می‌کوشد تا با قائل شدن نقش علّی برای فرهنگ، جایگاه ویژه و متمایزی به ...

اساسی‌ترین رویکرد شکاکانة خاورشناسان به وثاقت متون کهن اسلامی، در اواخر دهة 1970 از سوی جان ونزبرو ارائه شد. او با نامعتبر خواندن اسناد روایات و اطلاعات منابع رجالی و فهرست نگاری‌ها، این نظریه را مطرح ساخت که در تاریخ گذاری همه متون کهن اسلامی، حتی قرآن، باید از شیوة تحلیل ادبی استفاده کرد. تحلیل ادبی او از کهن‌ترین متون اسلامی در حوزة تفسیر، حدیث، سیره و قرآن به این استنتاج تاریخی انجامید که...

سرزمین ختلان از مهم‌ترین مناطق تاجیکستان و زادگاه ظهور مکتب و نهضت‌های علمی و ادبی در طی قرن‌های گذشته است. از شخصیت‌های مهم فرهنگی و ادبی این دیار می‌توان به میرسیدعلی همدانی اشاره کرد. طبق معلومات منابع تاریخی میرسیدعلی همدانی در نیمۀ اول قرن چهاردهم میلادی از همدان به ختلان آمد و به تبلیغ اسلام و تألیف آثار گوناگون مشغول شد و پیروان زیادی پیدا کرد. میرسیدعلی در طول حیات خویش چندین بار به کشم...

«نقالی‌های مکتوب»، داستان‌های بلند عامیانه‌ای هستند که در طی سنّت نقالی و داستان‌گزاری از شکل شفاهی - با حفظ برخی ویژگی‌های زبان مردم- به شکل مکتوب درآمده‌اند. سنّت داستان‌گزاری، سنّتی دیرپا در ایران بزرگ است که همواره منابع لازم برای آفرینش آثار ادبی ارزشمند را فراهم نموده است. داستان-هایی که از قلمرو ادبیات شفاهی به قلمرو ادبیات مکتوب وارد شده‌اند، دارای ویژگی‌ها و خصلت‌های منحصر‌به‌فرد محتوایی ...

خواجه مجدالدین همگر (607ـ686ق) از شاعران برجستۀ ایران در سدۀ هفتم، در یکی از مهم‌ترین مراحل تاریخ اجتماعی و ادبی ایران می‌زیست؛ دورانی که از لحاظ تاریخ سیاسی ـ اجتماعی مصادف با حملۀ مغول به ایران و، از دیدگاه تاریخ ادبی، مصادف با ظهور سعدی است. از این جهت مطالعه در دیوان او برای شناخت جریان‌های ادبی قرن هفتم مفید و شناخت تازه از زندگی و دوران او نیازی اساسی است. در این نقد و بررسی زندگینا...

اگرچه بخش عمدة تاریخ با قلم مورخین رقم می خورد ولی منابع دیگری برای روشن کردن ابهامات تاریخی و تکمیل اطلاعات ما از گذشته در دست است که در مواردی همپای کتابهای تاریخی دارای ارزش و اهمیت هستند. این منابع فرعی امّا مهم عبارتند از: مدارک و اسناد، نکات تاریخی در کتابهای ادبی، عکسهای قدیمی در تاریخ  متأخر و سفرنامه ها. سـفرنامه ها از جمله منابع ارزشمـندی است که در نگارش تاریخ غالـباً از چشم اهل تحقیق و...

چکیده ندارد.