پژوهش حاضر، با تکیه بر خُطَب 84 تا 90 نهج البلاغه، به بررسی اعرابی و بلاغیِ عبارات آن پرداخته است تا میزان تأثیر این دو مقوله را در فهم معانی و مقاصد والای کلام امام علی 7، روشن سازد. در بخش اعراب خُطَب، نقش نحوی واژگان و جملات، مورد بررسی قرار گرفته و تا حدّ توان، با توجه به نظرات برخی از شارحان، به وجوه مختلف اعرابی آن ها نیز اشاره شده است؛ سپس در حوز? بلاغت، ـ علی رغم اشارات اندکِ شروح نهج البلاغه...

پژوهش حاضر با توجه به منابع تفسیری فریقین و روایات وارده در تفاسیر اثری و مجامع حدیثی در خصوص تحلیل رتبه ی امامت و مقام والای امام که در آیه ابتلی آمده است به نتایج زیر دست یافت: 1. حضرت ابراهیم(ع) با اینکه پیشتر نبی و رسول بود؛ ، پس از آنکه مراحل سخت و دشوار آزمایش ها و ابتلائات گوناگون الهی را با موفقیت پشت سر گذاشت، به مقام امامت نائل شد، و با تحلیل آیه ی ابتلی به روشنی معلوم می شود که رتبه...

ایهام یکی از ترفندهای زیبایی شناسی است که موجب گیرایی کلام و غافلگیری و اعجاب خواننده، و نیز لذّت در کشف پس از درنگ آفرینی در پذیرش معنا و تکثّر لایه های معانی کلام می شود. در پژوهش حاضر، شانزده مورد از گونه های ایهامی ـ که به نوعی به توسّع دایرۀ معانی واژگان (دیوان همام) در محور همنشینی کلام می انجامد ـ طیّ 36 بیت بررسی شده و تکثّر معانی و مفاهیم اتّساعی واژگان شرح شده است. نویسنده در مقالۀ خویش به ...

کتاب دلائل الإعجاز فی علم المعانی از جرجانی امامِ بلاغت است. ظاهراً در این کتاب باید مسائل مربوط به فنّ معانی بحث شود، ‌ولی چنین نیست بَلْ در این کتاب از: کنایه، استعاره،‌ تمثیل، تشبیه و مجاز هم بحث شده؛ همان طوری که در کتاب دیگر عبدالقاهر به نام «اسرار البلاغة فی علم البیان» از مباحث‌ِ مربوطِ به علمِ معانی مانند: تقدیم،‌تأخیر، حذف، فصل، وصل، التفات، ایجاز و اِطناب هم سخن گفته شده است. یا مثلاً در کتاب ...

زنان نیمی از پیکره هر اجتماع را در همه ادوار تشکیل می دهند که در مورد مقام آنان و جای گاه و پای گاه اجتماعی در همه حوزه ها اعم از علوم مختلف روان شناسی، جامعه شناسی، مردم شناسی، ارتباطات و... از جمله حوزه ادبیات هم چنان جای مطالعه و بررسی وجود دارد. پژوهش حاضر با هدف «شناخت پای گاه اجتماعی زنان شاه نامه» تلاشی آکادمیک است برای پاسخ به پرسش های زیر: ـ زنان عصر ساسانی در اثر ماندگار شاه نامه چه پ...

مقالة پیش رو که «تجلی عناصر بلاغت در چامه های سعدی» نام دارد، حاوی مباحثی پیرامون بلاغت و توابع آن در چکامه های مدحی و وصفی شیخ شیراز ـ سعدی ـ است. در این تحقیق، قصاید سعدی از دیدگاه سه حوزة زیباشناسی سخن (معانی، بیان و بدیع) به طور جامع و دقیق بحث و بررسی شده است. در آغاز مقاله به برخی از عناصر موسیقایی سخن مانند وزن، قافیه و ردیف، به دلیل اهمیت آنها در گستردگی های زبانی، افزونی و انسجام بخش...

آثار ادبی بطور نامحسوس و غیرمستقیم، آرمان ها، تفکرات و شیوه زندگی هر ملّت را در طول تاریخ نشان می دهد و تصاویری هنرمندانه از واقعیات اجتماعی عرضه می دارد. نگاه جامعه شناختی به ادبیات می تواند وضعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر دوره را تا حدودی نمایان سازد. یکی از مهم ترین ویژگی های ادبیات و شعر مشروطه، تأثیرپذیری آن از جریانات اجتماعی و سیاسی است که تحت تأثیر اوضاع و شرایط حاکم بر جامعه، شعر وارد ...

در تفسیر وجود متغیر، اقوال متفاوتی بیان شده که برآمده از مبانی مختلف است؛ این اقوال عبارتند از: کون و فساد، حرکت، حدوث ذاتی و تجدد امثال. در این نوشتار، تفاوت تجدد امثال با دیگر معانی طرح شده دربارۀ وجود متغیر، بیان شده است. نظریۀ تجدد امثال با تجدد اعراض اشاعره ـ که قولی ناصواب است ـ قابل انطباق نیست. این نظریه با حرکت جوهری ـ که قولی مبرهن و صواب است ـ توضیح داده می شود. در پایان بحث، وجود اس...

جاودانگی هدایت قرآن کریم با در نظر گرفتن ظهر و بطن آن، نیازمند به روز کردن تفسیر آیات و عصری کردن آنها می باشد. لازمه این امر، مطالعه تفسیر با توجّه به توسعه نظام مند ـ و گاه از باب تغلیب تضییق معانی ـ و مفاهیم مورد نظر قرآن کریم است. مفسّران ـ بخصوص آنها که به تفسیر اجتماعی توجّه دارند ـ بیش از دیگران به موضوع توسعه معنایی و اصول منطقی آن توجّه دارند. علّامه طباطبایی(ره) در تفسیر «المیزان» با این ر...