در این مقاله تلاش می شود با نگاهی به وی‍ژگی های شاخص نثر کنوز الحکمه، آخرین اثر احمد جام، و دیگر آثار برجستة صوفیه قبل و بعد از آن، از قبیل کشف المحجوب، اسرار التوحید، مرصادالعباد، و مصباح الهدایه و مقایسة آن ها، جایگاه نثر کنوزالحکمه معلوم و سطح کلی زبان صوفیان معروف روشن شود. اغلب صوفیه از زبانی ساده، که در دوران سامانیان کاربرد داشت و نهایتاً تا قرن ششم مرسوم بود، استفاده می کردند. هدف عمدة آ...

در مقاله حاضر، بخشی از کتب عرفانی تحت عنوان «سبب نظم کتاب»  بررسی شده است. بررسی همسانی و همگونی این بخش ها به دقت و توجه فراوان نیاز دارد؛ چنان که در این پژوهش نیز یکسانی آنها در مصباح الارواح  تألیف شمس الدین محمد بردسیری  و دیگر آثار عرفانی به چشم  می خورد. این بخش از آثار معمولاً با صبحی مبارک، شبی نورانی یا سحری فرخنده آغاز می شود که نماد لحظه تفکر و مراقبه است. مشخصه های این لحظه مبارک، نو...

یکی از مسائل درباره آیات تحدّی، چند و چون سیر تحدّی در آنهاست. یکی از دیدگاه ها آن را از باب اشد به اَخَف دانسته است. در زمینه این دیدگاه، تحلیل های گوناگونی بیان شده که جدیدترین آن بر اساس ترتیب تحدّی در آیات 88 سوره اسراء، 38 سوره یونس و 13 سوره هود است. از دیدگاه ما، این تحلیل بر مبنای تأویل نحوی پیچیده و معنای دیریاب از آیه 13 سوره هود ارائه شده است. ما این تحلیل را بر پایه دیدگاه معناشناختی ایز...

 نقد و بررسى "تفسیر المنیر فى العقیدة و الشریعة و المنهج" اثر دکتر وهبه زحیلى است. این تفسیر در 16 مجلد - 32 جزء - به شکل وزیرى، براى نخستین بار در سال 1411 ه. ق چاپ و منتشر شده است. نویسنده نخست به نکاتى درباره مفسّر و انگیزه تدوین تفسیر و معرّفى اجمالى تفسیر پرداخته و سپس شیوه و روش تفسیرى او را به لحاظ اعراب آیات، بلاغت، لغات، خلاصه احکام آیات و کاربرد آن در زندگى، اسباب نزول و تناسب آیات مورد...

از میان علل چهارگانه ( علت مادی ، صوری، فاعلی، غایی ) یکی از مهمترین علل، علت غایی است. غایت در فلسفه به دو معنای مختلف استعمال می شود یکی به معنای « ما الیه الحرکه» و دیگری به معنای « ما لاجله الحرکه» . علت غایی قبل از انجام فعل ، محرک فاعلیت فاعل است و پس از تحقق فعل وانجام آن ، وجود غایت در خارج تحقق پیدا می کند. هدف ما در این رساله بررسی احکام و ویژگی های علت غایی و ارتباط آن با علت فاعلی...

کلام اجتماعی یک رشته از چند رشته ای است که در ذیل دانش الهیات اجتماعی قرار دارد آنچه در این رشته مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد موضوعاتی هستند که به زندگی اجتماعی افراد مربوط می شود و لفظ اجتماعی به این نکته اشاره دارد و ازآنجا که این مسائل با متون اجتماعی آیات قرآن کریم و احادیث اسلامی مطالعه می شوند؛ به آن کلام اجتماعی گفته می شود.

ترقّی وتعالی یک جامعه زمانی امکان پذیر می گردد که از پیشینه ی تاریخ تمدنش آگاهی یابد، وآنچه را که از گذشتگان باقی مانده است در اختیار گیرد. احیای نسخه خطی یکی از راههایی است که شناخت مذکور را تضمین می کند. به منظور اهتمام به این امر به تصحیح و تحقیق نسخه خطی «مصباح الْمبتدی» تألیف « رحم علی خان ایمان فرخ آبادی هندی »پرداختم.در این پژوهش مشخص شد که مولّف کتاب از ادب دوستان و طبقه تحصیل کرده شبه قار...

در قرن هشتم هجری قمری در خطّۀ کازرون سه سیرت نامه به قلم محمودبن عثمان، دربارۀ دو عارف نامدار فارسِ قرن پنجم و هشتم هجری قمری یعنی شیخ ابواسحاق کازرونی و شیخ امین الدّین بلیانی، نوشته، ترجمه و خلاصه شد. با توجّه به کمتر شناخته شده بودن و در عین حال اهمّیّت کتاب های فردوس المرشدیّه فی اسرار الصمدیّه، انوارالمرشدیّه فی اسرارالصمدیّه و مفتاح الهدایه و مصباح العنایه و عدم وجود منبعی به جز همین سه اثر دربارۀ ...

از والاترین شئون انسانی، خلافت الهی است که در مباحث معرفتی عارفان ازجمله امام خمینی مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است. امام خمینی خلافت را از ضروریات وجودی می‌دانند که ذات غیبی بدون آن پرده از جمال و جلال و اوصاف خود نمی‌گشاید. برای شناخت خلیفه و خصوصیات او باید به شناخت مستخلف‌عنه پرداخت تا از باب اتحاد ظاهر و مظهر به شناخت خلیفه نایل شد. این همان هدفی است که ایشان در کتاب مصباح الهدایه به آن ...

عرفان به معنای شناخت و رسیدن به حقیقت است. به بیان دیگر، موضوع اصلی آن شناخت خدا است که عارفان با مکاشفه های الهی به آن دست می یابند. عرفان می تواند تصوف را نیز شامل شود که در این صورت نسبت بین عرفان و تصوف از نظر منطقی عموم و خصوص من وجه است. از جمله عارفان عالم حضرت علی علیه السلام است که می فرماید: هیچ شئ را ندیدم مگر این که خدا را قبل از آن، با آن و پس از آن دیدم. گنجینه نفیس نهج البلاغه ...