هر شاعری برای آفرینش شعر خود از برخی تکنیک ها و شگردها سود می جوید. یکی از این شگردها، رویکرد به ابداع واژه و ترکیبات بدیع است که از دید فرمالیست ها، فراهنجاری واژگانی نامیده می شود. در این شیوه، شاعر برای ایجاد رستاخیز در زنجیره ی کلام، واژگانی را وارد زبان شعر می کند که تا آن زمان وجود نداشته است. واژگان ابداعی، زمانی کارکرد هنری و زیبایی شناسانه دارند که باعث سستی و رکاکت لفظ نشده ودر هم نشی...

هنجارگریزی یکی از مؤثرترین روش‌های برجستگی زبان و آشنایی‌زدایی در شعر است که بسیاری از شاعران از آن بهره برده‌اند. در شعر معاصر، نیما نقش زیادی در پایه‌ریزی این هنجارگریزی‌ها داشته است و پیروان وی نیز از این روش بسیار استفاده کرده‌اند. یکی از شاعرانی که از روش هنجارگریزی برای برجسته‌سازی شعر خود بهره گرفته است، شفیعی کدکنی(م.سرشک) است. بررسی‌های به عمل آمده در این مقاله نشان می‌دهد، شفیعی از رو...

ادبیات و فلسفه از دیرباز پیوندی عمیق داشته اند، اما امروزه به تأثیر از آراء و اندیشه های فلاسفه ی غرب همچون نیچه، سارتر و دیگران و توجه اینان به ادبیات نقش اندیشه های فلسفی در ادبیات معاصر جهان پررنگ تر شده است. اگزیستانسیالیسم یا به تعبیری فلسفه ی وجود، از بارزترین مکاتب و اندیشه-های فلسفی معاصر است که نگارنده می کوشد بازتاب آن را در شعر معاصرفارسی و عربی، ضمن تحلیل سروده های شفیعی و أدونیس نش...

چکیده نمادپردازی به عنوان یک مکتب ادبی هم چون مکاتب دیگر به سرعت جای خود را در ادبیات دنیا و از جمله ادبیات فارسی باز کرد. حرکت نخستین این مکتب از فرانسه و با نمایندگی پر رنگ شارل بودلر آغاز شد. گرایش های نمادین و سمبلیک در ادبیات معاصر فارسی علاوه بر اوضاع استبدادی و وجود حکومت های دیکتاتوری و احتیاط و ترس از سانسور رسانه ای، نتیجه تلاش شاعر برای غنی کردن جوهر ادبی شعر – با ایجاد ابهام- و شرک...

جستجو در آراء معرفت شناسیک متفکرین اسلامی حکایت از آن دارد که شناخت آدمی از سه راه امکان پذیر است: ۱- معرفت حسی ۲- معرفت عقلی ۳- معرفت شهودی. صوفیه معرفت شهودی را بالاتر از دو سطح دیگر می دانند. متکلمین اسلامی از واژه ای مشابه سود می جویند که به، اصطلاح معرفت در نزد صوفیه بسیار نزدیک است. این اصطلاح، «الهام» نام دارد. آیا می توان ادعا کرد عطار نیشابوری به عنوان یک صوفی، صاحب نظریه معرفت شناختی ...

نقد شاعران بر شاعران که از روش ها و رویکردهای نقد ذوقی به شمار می آید، در پهنه ی شعر فارسی رواج نسبی داشته است. شاعران از دیرباز تاکنون با شیوه ها و انگیزه های مثبت و منفی به نقد و نظر درباب شاعر یا شعر او پرداخته اند. با مروری در سروده های شفیعی کدکنی درمی یابیم که وی در اشعارش به این شیوه ی نقد اهتمام ورزیده است. در این مقاله، کوشیده ایم تا افزون بر تبیین وجوه تشابه و تفاوت شعر – نقدهای شفیعی...

رمز از ابزارهای اصلی زیبایی آفرینی در شعر معاصر است و ویژگی هایی چون چندمعنایی، ابهام هنری و عدم صراحت در شعر معاصر فارسی تا حد بسیار زیادی مرهون رمزگرایی شاعران آن است. رویکرد رمزگرایانه در شعر معاصر ایران از یک سو محصول آشنایی با مکتب سمبولیسم و تأثیرپذیری از آن و از سوی دیگر حاصل شرایط اجتماعی و سیاسی خاصی است که شاعران در آن زیسته اند. شفیعی کدکنی از شاعران برجستۀ رمزگرای معاصر محسوب می شود...

در شعر و ادبیات همیشه شاعران و نویسندگانی بوده‏اند که اندیشه و کلامشان متأثر از متون گذشته بوده‏است. این رابطه، یکی از شاخه‏های بینامتنیت شمرده می‏شود و در میان روابط بینامتنی که یک اثر ادبی می‏تواند با آثار پیش از خود داشته باشد، نقیضه‏سازی جایگاه ویژه‏ای دارد. این تمهید موجد رابطه پیچیده‏تری میان متون گشته و شاعر به واسطه آن چیزی بیش از یک تقلید یا وابستگی صرف را به مخاطب ارائه می‏دهد. در ادب...

محمدرضا شفیعی کدکنی به‌عنوان بنیان‌گذار جریان نقد ادبی معاصر در ایران، نسبت به جایگاه تصویر و ارتباط آن با خیال در انتقال تجربه شاعر به مخاطب، توجه فراوانی داشته و زوایای مختلف تصاویر ادبی و عناصر آن را مورد بررسی دقیق قرار داده است. همچنین وی در بررسی‌های خود تصاویر را  به دو بخش ایستا و پویا تقسیم کرده و معتقد است شاعر یا نویسنده هرچه بیشتر از عناصری مانند تشخیص، تضاد، رنگ و طبیعت در ساخت تصا...