ابومخنف یکی از بزرگ ترین و دقیق ترین محدثان تاریخ دوره اسلامی است که در سده دوم هجری میزیسته است . بیشتر مورخان بعد از او اعم از شیعه و سنی به روایات او اعتنا و استناد نموده اند.در همین رابطه کتابی را به نام مرویات ابی مخنف فی تاریخ طبری مشاهده نموده ام . با مطالعه قسمتی از این کتاب متوجه شده ام که این کتاب فقط به جمع آوری روایات ابومخنف نپرداخته است بلکه هدفش نقد و بررسی آن و یا بهتر بگوییم رد...

این پژوهش در صدد است نشان دهد پیوند میان تاریخ نگاری اسلامی و حدیث نگاری (‌روایت حدیث) تا چه اندازه عمیق و ناگسستنی بوده است. پژوهش حاضر از دو بخش تشکیل شده است: نخست پیوند میان حدیث و تاریخ مورد بررسی قرار می‌‌گیرد، سپس به گوشه‌هایی از روش تاریخ نگاری طبری به عنوان برجسته‌ترین نماینده تاریخ نگاری روایی (محدثانه) پرداخته می‌‌شود. به طور کلی محدثان کار خود را در دو سطح پی می‌گرفتند: نخست همه احا...

حاکم نیشابوری در تعامل با احادیث و جرح و تعدیل راویان و تعریف برخی اصطلاحات حدیثی چون صحیح، حسن، شاذ، مرسل، موقوف و... تمایزاتی با دیگر محدثان دارد. او در مستدرک روایاتی را صحیح می‌شمارد که براساس مبانی دیگر محدثان و حتی مبانی خود حاکم در سایر آثارش همچون معرفه علوم الحدیث صحیح نیست و به این علت او را متساهل خوانده‌اند. در این مقاله که با شیوۀ توصیفی-تحلیلی صورت یافته، تلاش می‌شود اولاً آرا و نظ...

شیخ صدوق از فقها و محدثان طراز اول امامیه در قرن چهارم هجری قمری است. نظر به صبغهٔ روایی اغلب آثارش، بیشتر در زمره محدثان به شمار آمده و وجههٔ تفسیری او کمتر مورد توجه قرار گرفته است. کتاب تفسیر قرآن صدوق به ما نرسیده لکن در میان آثار به جامانده از وی می‏توان به برخی از دیدگاه‏‏های تفسیری اش دست یافت. این نوشتار در صدد است تا مبانی و روش تفسیری وی را از میان آثار مذکور استخراج کند. قدسی بودن و وح...

چکیده از دیرباز یکی از قرائن اعتبار روایات، وجود روایت در منابع معتبر بوده است. لذا محدثان همواره می‌کوشیدند روایات را از منابع موثق، استخراج و نقل کنند. اشعثیات یا جعفریات، کتابی روایی‌فقهی است و اکثر قریب به اتفاق روایات آن با واسطه اسماعیل بن موسی7 از امام کاظم7 و از اجداد گرامی‌شان نقل شده‌ است. گروهی معتقدند انتساب کتاب حاضر به اسماعیل قابل دفاع نیست و نباید در استنباط‌ه...

از جمله آموزه‌های اعتقادی که جایگاه ویژه‌ای در نظام‌نامه تشیع دارد، و قوام‌بخش مذهب، کلید فتح ابواب معارف دین و از شاخص‌های تمایز شیعه از دیگر مذاهب اسلامی است، مسئله امامت با ویژگی‌های منحصر به فرد آن است. علم امام (ع) یکی از مسائلی است که هم‌زمان با پیدایش اصل امامت، محل توجه و عنایت امامیه واقع شده است. در طول تاریخ علم کلام، در پذیرش کلی علم امام اختلافی بین علمای امامیه با رویکردهای مختلف ...

از برجسته‌ترین محدثان تاریخ حدیث شیعه، شیخ صدوق است که تلاش وافری در گردآوری روایات و عرضه‏ آن‏ها به جامعه علمی داشته است. شیوه صدوق در گزینش و نقل احادیث، بسان هر محدثی، معلول متغیرهای مختلفی بوده است. به نظر می‌رسد که از جمله‏ آن‏ها باورهای کلامی وی است. برای اثبات این گمانه، پژوهش حاضر با روش توصیفی _ تحلیلی، کیفیت انعکاس زیارت‌نامه‌های امام کاظم7 و امامان عسکریین8 را در آثار صدوق بررسی و تح...

تحقیق حاضر، به روش تطبیقی-تحلیلی، به بررسی سندی و دلالی روایت «قرآن، ذَلول و دارای وجوه مختلفی است، آن را بر بهترین وجه حمل نمایید»، در مصادر اهل سنت و شیعه می­پردازد. روایت فوق غالباً در مصادر اهل سنت یافت شده و برخی از عالمان امامیه از جمله طبرسی و فیض کاشانی بدون سند به آن اشاره کرده­اند. این حدیث از نظر سندی ضعیف است و در زمره‌ احادیث منتقله به شمار می­آید، ولی می‌توان گفت از نظر دلالی و متنی...

حج، عملی عبادی است و بر هر مسلمانی واجب است لیکن وجوب آن مشروط به وجود شرایطی است که تا آنها حاصل نشود، حج نیز واجب نمی­گردد؛ یکی از این شرط­ها، استطاعت است که آنهم دارای انواع و اقسامی است و وجود هر یک از انواع استطاعت، برای وجوب حج ضروری است. به اجماع فقیهان شیعه، حصول استطاعت برای حج واجب نیست؛ چراکه تحصیل شرط واجبِ مشروط واجب نیست. با این وجود، در برخی روایات از قرض گرفتن و مدیون شدن ب...

یکی از برجسته‌ترین تفاسیر شیعه، تفسیر «تسنیم» نوشته علامه جوادی ‌آملی و از تفاسیر مهم و طراز اوّل قرآن در بین تفاسیر اهل سنت، تفسیر «المنار» تألیف رشیدرضا می‌باشد. این دو تفسیر از دو خاستگاه فکری و اعتقادی متفاوت برآمده‌اند اما نسبتاً از شیوه‌ها و اسلوب‌های مشترکی برخوردارند، به همین دلیل تفسیر المنار حضور قابل توجهی در تفسیر تسنیم دارد و در جای‌جای تسنیم شاهد مواجهه‌های مختلف علامه جوادی با آرای...