واژه ی مستشرق و شرق شناس، با قطع نظر از تعریف آکادمیک آن، در حوزه ی خاص اسلامی نیز مقوله ای عام و فراگیر است و خیل عظیم از محققان و نویسندگان غیرمسلمان غربی و شرقی را شامل می شود که در ضمن یکی از گروههای ذیل دسته بندی شود: 1- کسانی که به منظور تبلیغ آیین مسیحیت، ردیه های غرض آلود و ادعاهای دروغین را در مورد اسلام و قرآن کریم تنظیم کرده اند. 2- افرادی که به دلایل گوناگون به ترجمه ی متون اسلامی، ...

فلسفه و هدف از انتشار فصلنامه پژوهشهای قرآنی تبیین شده است. نویسنده پس از بیان نقش انقلاب اسلامی در گسترش حرکت قرآن پژوهی، انواع فعالیّت های قرآنی را که پس از انقلاب شکل گرفته است زیر عناوین حفظ و قراءت، تأسیس مراکز قرآنی، تألیفات قرآنی، ترجمه های قرآن، برنامه های کامپیوتری و نشریات قرآنی، بر می شمارد. سپس از فعالیّت های قرآنی دفتر تبلیغات اسلامی از جمله تکمیل و عرضه »تفسیر راهنما«، »فرهنگ موضوعی...

گونه ‏شناسی تفاسیر قرآن کریم با توجه به حجم انبوه متون تفسیریِ تولیدگشته در طول تاریخ اسلام، به یکی از مهمترین دغدغه‏ های پژوهشگران قرآنی در سده اخیر تبدیل شده است. طبقه‏ بندی تفاسیر بر اساس «روش‏ها و گرایش‏ها»ی تفسیری و نیز «ادوار تاریخی» که از سوی اندیشمندان مسلمان و همچنین مستشرقان پیشنهاد شده، به رغم نقاط مثبتی که دارد، از نقاط ضعفی رنج می‏برد و در نتیجه نیازمند ارائه گونه‏شناسی‏های تکمیلی ا...

گرایش های مفسران و برگزیدن آراء متفاوت ناشی از تفاوت در مبانی آن هاست و مطالعه تطبیقی ابزار و روشی برای فهم عمیق تر پدیدار و یا نظریه است و می تواند به محققان در بررسی دقیق تر مبانی و آراء اندیشمندان یاری رساند. در بررسی آثار قرآنی بنتالشاطی، به عنوان قرآن پژوه معاصر مصری و إبن عاشور مفسر معاصر تونسی گونه هایی اشتراک و تفاوت در مبانی و روش های آن ها دیده می شود که این اشتراک و تفاوت ناشی از ...

«خروجگاه» در بعضی از متون کهن فارسی و ازجمله در آثار قرن‌های پنجم و ششم بارها به­کاررفته است. امروزه ابتدایی‌ترین دریافت از آن، «مکان خارج­شدن» و احیاناً «زمان خارج­شدن» است. بعضی از معاصران جزء نخست آن، یعنی «خروج» را با واژة «خوریژ» و گونه‌های مختلفش (خریج، خریچ، خوریج، خوریچ، خموج، خوموج) در بعضی از گویش‌ها سنجیده و به معنای «آتش» دانسته‌اند، حال آنکه باتوجه­به کاربرد آن در متون مختلف قرن‌های...

یکی از مهم‌ترین عوامل نیل به سعادت و کمال انسانی که مورد عنایت همه ادیان الهی و اهتمام نیکان عالم از انبیاء (علیهم‌السلام) و اولیاء و عارفان و فرزانگان بوده است، مجالست و مصاحبت با نیکان است، که در سرنوشت انسان تاثیر بسیار دارد و بنا به گفته بزرگان صوفیه، هر که هر چه یافت، از صحبت با دانا یافت. متاسفانه غالب جوامع بشری در عصر حاضر که با بحران‌های متعدد اخلاقی مواجه‌اند از توجه جدی به این امر مه...

ازتاریخ 21 تا 248 هجری که سال تاسیس نخستین دولت مستقل ایرانی است ایرانیان زیر سلطه نژاد عرب به سرمی بردند تا جایی که کار به قیام عقیدتی کشید ، در سه قرن آغازین هجری بسیاری از کتابهای مشهور پیش از اسلام به عربی ترجمه شدند که ایرانیان با این کار سعی درزنده نگاه داشتن گذشته خویش داشتند،از این جمله کتابهایی است که درباره مانی و مانویت نگاشته شده . پیش از کشف آثار مانوی تمام دانش ما از مانی و مانوی...

داستان آفرینش نخستین انسان عنصر مهمّی در فرهنگ و دین بیشتر ملّتهای جهان بوده است. این داستان در فرهنگ و طرز تفکّر بشر معاصر نیز نقش مهمی ایفا می کند. در این مقاله یک پژوهش تطبیقی درباره یکی از اجزای این داستان، یعنی مکانی که خاک آدم از آن برداشته و آدم در آن خلق شد میان متون اسلامی و متون یهودی انجام شده است. بدین منظور تعدادی از متون یهودی و اسلامی با هم مقایسه شده اند، تا مشخّص شود این متون چه شب...