مطالعه، بررسی و نقد اندیشه های کلامی و قرآنی معتزله است.  بحث حدوث قرآن نخستین بار از سوی جعد بن درهم طرح شد. با پیدایش معتزله این بحث جان تازه ای گرفت و مأمون عباسی مدافع سرسخت آن گردید. مأمون بسیاری از علما را ناگزیر ساخت تا به پذیرش حدوث قرآن تن در دهند. معتزلیان از آن جهت که در بحث کلام الهی قایل به کلام لفظی بودند، حدوث قرآن را مطرح ساختند. مهم ترین دلیل معتزلیان به حدوث قرآن، آیات قرآن و ...

پژوهش حاضر به بررسی موضوع محکم و متشابه در قرآن با نگاهی تطبیقی به دیدگاه های دو عالم بزرگوار علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی می پردازد. بحث در آیات محکم و متشابه و شناخت این آیات و فهم صحیح متشابهات، از موضوعات بسیار مهم و اثرگذار در حوزه دانش های قرآنی و تفسیر است؛ چون فهم نادرست آیات متشابه باعث به وجود آمدن فرقه ها و مذاهب فاسدی مانند مجسمه، مجبره و ... شده است. تحقیق حاضر در پنج فصل...

در این پژوهش تلاش شده است دیدگاه علامه طباطبایی در المیزان فی تفسیر القرآن و دیدگاه جوادی آملی نیز در تفسیر تسنیم در خصوص تاویل قرآن و حصر این ویژگی نزد خداوند و یا دیگر افراد، بررسی و تبیین شود. المیزان فی تفسیر القرآن متعلق به علامه طباطبایی از جهات متعدد از قبیل بحث هایی روایی و تطبیقی و بحث موضوعی دارای اهمیت است. کتاب تفسیر تسنیم از آیت الله جواد آملی نیز از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردار ا...

«چکیده» ابن شهرآشوب یکی از دانشمندان بزرگ قرن ششم است که دارای تألیفات متعددی است که هر کدام در نوع خود کم نظیرند. از جمله این آثار کتاب متشابه القرآن است که ابن شهرآشوب به صورت تفسیر موضوعی در ابواب مختلف معارف اسلامی به ویژه مباحث عقیدتی نگاشتند. هم چنین در کتاب مناقب شان هم، مباحث مربوط به تفسیر آیات، خصوصا آیات مرتبط با ولایت نمایان است. از لابلای این دو کتاب می توان اندیشه های تفسیری ...

چکیده بررسی علوم قرآنی، به عنوان مقدمه ی تفسیر قرآن کریم، از اهمیت ویژه ای برخوردار است . علومی که برگرفته از دریای بیکران علم مبینان و مفسران واقعی این کتاب الاهی است و در روایات آن گرامیان تجلی یافته است. بر این اساس، پژوهش پیش روی، به بررسی مقدمات تفسیر قرآن کریم ،بر اساس روایت نعمانی پرداخته وپژوهشگردر این راستا از روایات ائمه ی اطهار :وتفاسیر علمای شیعه بهره جسته است. از آنجا که بررسی ...

محورهای دین و تاریخ علم، دین و روشهای علم و دین و نظریه های علم از نگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان مورد بررسی قرار گرفته است.  تلاش برای زدودن ناسازگاری علم و دین از گذشته رواج داشته است. سنت گرایان معصومیّت انجیل را باور داشتند در مقابل، نوخواهان یا نواندیشان کتاب مقدس را بی ارزش می دیدند. الهیات اعتدالی، کتاب مقدس را از آموزه های دینی برشمرد، هر چند آن را وحی مُنزل نمی خواند. علامه طباطبای...

میزان اتکا و اطمینان به ظواهر قرآن و نقش روایات در این مهم، از مبانی زبان‌شناختی قرآن کریم است و همواره حجم درخوری از مباحث اصولی و هرمنوتیکی را به خود اختصاص داده و می‌دهد. در این مقاله در صدد هستیم موضوع مذکور را نه صرفاً با رویکرد اصولی یا هرمنوتیکی، بلکه در پرتو آموزه‌های نهج‌البلاغه بررسی کنیم. در آموزه‌های امیرمومنان علی علیه‌السلام با دو دسته از بیانات مواجه هستیم. دستۀ اول شواهدی که ممکن...

میزان اتکا و اطمینان به ظواهر قرآن و نقش روایات در این مهم، از مبانی زبان شناختی قرآن کریم است و همواره حجم درخوری از مباحث اصولی و هرمنوتیکی را به خود اختصاص داده و می دهد. در این مقاله در صدد هستیم موضوع مذکور را نه صرفاً با رویکرد اصولی یا هرمنوتیکی، بلکه در پرتو آموزه های نهج البلاغه بررسی کنیم. در آموزه های امیرمومنان علی علیه السلام با دو دسته از بیانات مواجه هستیم. دستۀ اول شواهدی که ممکن...

هرمنوتیک یعنی نظریه و عمل تأویل. عوامل تأویل گرایی گسترده و انگاره قرائت پذیری دین در مغرب زمین و به ویژه تاریخ مسیحیت عبارتند از: ابهام و ایهام در آموزه های دینی،تناقض‌ها و تعارض‌ها در مورد زندگی و سیره حضرت عیسی (ع)، چالش دین و خرد،ناسازگاری دین و دانش،تنگنای شریعت مسیحیت. اما آیین اسلام به سبب ویژگی‌های وحیانی بودن، یگانگی و یک‌دستی، سازگاری با عقل و علم، جامعیت، پویایی و برخورداری از اصل اج...

مفسران در تفاسیر خود علاوه بر مطالب تفسیری به مباحث علوم قرآنی نیز پرداخته اند، یکی از این مفسران، فخررازی است که در این پایان نامه آرای او راجع به چهار بحث علوم قرآنی اعجاز، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ و حروف مقطعه در تفسیر کبیر او مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.به دست آوردن آرای این مفسر راجع به این چهار بحث مذکور در تفسیر کبیر او از آن جهت حائز اهمیت است که اولاً از بزرگترین مفسران است و تفس...