میراث مکتوب زردشتیان به فارسی نوگنجینه ای از آثار دینی ادبیات فارسی است که کم تر بدان توجه شده است. این متون به تدریج از سده های چهارم از بازتولید متون اوستایی و پهلوی پدید آمدند. امروزه، صدها رساله در حوزه های فقه، آیین، تفسیر، اسطوره، تاریخ، کلام، ادبیات، روایت، زبان شناسی، نجوم، و ... از دستوران کیش زردشتی برجای مانده است. کلام و مباحث کلامی، به ضرورت روابط زردشتیان و جامعة اسلامی، از دیرینه...

واقعیت تلخ رویاروییهایی درونی که امروزه جهان اسلام بدان دچار است، بسیاری از اندیشمندان را به چاره اندیشی واداشته است. گره گشایی از وضعیت موجود هیچ راهی جز گفتگو ندارد. این نوشتار پس از مروری بر مفهوم گفتگو و برخی ویژگیهای آن، با تکیه بر تجربه زیسته (lived experience) به اهمیت گفتگوی ایرانی ـ عربی و زمینه های آماده برای موفقیت آن و قابلیت تعمیم الگوی این گفتگو برای همه دیگر انواع گفتگوها در امت ...

نقاشی عصر قاجار به طور عمده، به دو دوره تقسیم می شود: دوره نخست؛ مقارن با سلطنت فتحعلی شاه نضج می یابد تا عصر ناصری دوام می آورد؛ بر تلفیق صور نگارگری و تزئینی با دستاوردهای هنر ناتورالیستی تکیه دارد و سیطره کلی دستاوردهای هنر ایرانی در آن، حائز اهمیت است. دوره دوم، با سلطنت ناصرالدین شاه و ظهور هنرمندان اروپارفته، شکل می گیرد و مبتنی بر بازنمایی از هنر طبیعت گرای غرب است. شاهنامه عمادالکتّاب، م...

چکیده انقلاب مشروطه زمینه‎ساز تحولاتی ژرف در پهنۀ گوناگون زیست اجتماعی ایرانیان گردید. این انقلاب که خود دارای زمینه‎های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی ویژه و متأثر از برخورد نخبگان و جامعۀ ایران با فرهنگ و تمدن غربی بود، مبانی انضمامی و اندیشگی جامعۀ ایرانی را دچار دگرگونی فراوان کرد. از برجسته‎ترین مواردی که در جریان انقلاب مشروطیت نمود می‎یابد، دگرگونی و تحول روش‎شناختی‎ای است که این انقلاب...

نخستین رساله‌ای که در نقد نظریۀ‌ داروین، به فارسی نوشته و در سال 1298ق منتشر شد، نیچریه سید جمال‌الدین اسدآبادی است. رساله‌ای دیگر نیز در سال 1299ق با عنوان آیات بینات به قلم آیت‌اللّه محمدحسین شهرستانی به فارسی نوشته شده است. سپس کتاب مفصل آیت‌اللّه محمدرضا نجفی اصفهانی، که در سال 1331ق و با عنوان نقد فلسفه داروَن منتشر شده است، ظاهراً سومین اثر مطالعه شده در بررسی نظریۀ داروین است. مرآت العقل اثر...

نهضت مشروطیت، یکی از تحولات عمده­ی اجتماعی- سیاسی در تاریخ ایران می­باشد که در دوره­ی قاجار و درمحدوده­ی سال­های 1284-1290هـ.ش به وقوع پیوست. این نهضت که توسط گروه­های مختلف مردمی با ایدئولوژی­ها و تفکرات متفاوت بروز کرد، نتیجه عوامل متعدد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، داخلی و خارجی بود. عواملی که در بین آنها نقش نیروهای اسلامی و خصوصاً علمای شیعی به عنوان رهبران دینی جامعه و به تبع آن فرهنگ و آموزه­...

چگونگی نزول قرآن و از جمله فروع آن ، یعنی : نزول قرآن بر هفت حرف از موضوعاتی است که محور چالشهای فکری بسیاری از اندیشمندان بوده و هنوز هم نکات فراوانی درباره نزول قرآن بر هفت حرف مبهم و مجهول باقی مانده است، البته این ابهامات نزد علمای شیعه با توجه به مدارک اسناد روایت مذکور تا حدود زیادی بر طرف شده و ایشان به اظهار نظر صریح و قطعی در این خصوص پرداخته اند، ولی نزد علمای اهل سنت همچنان معرکه آرا...

آیه 55 مائده، از آیات چالشی و مورد اختلاف میان علما، اندیشمندان و مفسران فریقین است. دلیل اصلی این اختلاف، وجود واژه «ولیّ» و عبارت «الذین آمنوا...» در ترکیب آیه است. مفسران و علمای اهل سنت در برداشت خود از معنای «ولیّ» و یافتن مصداق برای «الذین آمنوا...» دیدگاهی متفاوت از علما و مفسران شیعه ارائه کرده اند. جمعی از مفسران اهل سنت، ولیّ را در آیه ولایت، به معنای دوستی، یاری، محبت و ... پنداشته اند ...

اجماع که یکی از منابع مهم فقهی اهل سنت است و به‌وسیلۀ آنان ابداع و به منابع فقهی مذاهب اهل سنت اضافه شده است، با تعریفی که علمای سنی‌مذهب از آن ارائه داده‌اند، مورد پذیرش فقهای شیعه واقع نشده است. علمای اهل سنت بسیار تلاش کرده‌اند که سابقۀ اجماع را به زمان صحابه ببرند و علاوه بر دلایلی که در راستای حجیت اجماع ارائه کرده‌اند، بر اعتبار آن بیفزایند. این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی انجام‌ گرفت...

این پژوهش بر آن است که، مناسبات و علل چالش میان دستگاه سیاسی کشور و بخش هائی از روحانیت شیعه را در طی دوره قاجار بالاخص از دوره محمدشاه (1250ق) تا سلطنت محمدعلی شاه (1327 ق) را مورد بررسی قرار دهد. در این دوره عللی منجر به رویارویی علمای دینی با حکومت گردید؛ که متأثر از مقتضیات زمان و گذر جامعه از سنت به مدرنیته، توسعه نهادهای اداری و تحولات فرهنگی، اجتماعی بوده است. این تحولات نه تنها باعث، ...