هدف مقاله حاضر تبیین یکی از مفاهیم تمثیل «آینه» در غزلیات بیدل و تحلیل پیوند آن با تمثیل های به کار رفته در افکار و آراء ابن عربی است. مسئله اصلی این مقاله بررسی جایگاه آینه در غزلیات بیدل به مثابه منعکس کننده بالاترین نقطه اندیشه عرفانی ابن عربی، یعنی وحدت وجود است روشن نمودن این مسئله که بیدل در این چشم انداز تا چه حد، تحت تأثیر اراء و افکار ابن عربی بوده، ضرورت این بررسی رافراهم نموده است. ا...

بیدل دهلوی، از جمله ی شعرای توانمند و بنام سبک هندی است که همنوا با شعرای پیشرو سبک هندی، نظیر: کلیم و صائب، تحت تأثیر عواملی همچون : نوسانات فکری، نداشتن تعادل روحی و روانی، قرار گرفتن در موقعیت های مختلف، پرگویی، نیندیشیدن به محور عمودی ابیات و دستیابی به مضمون جدید و در اصطلاح اهل ادب آن عصر، «معنی بیگانه» ، در خصوص موضوع های اساطیری، تاریخی، مذهبی ادبی و پدیده های محیط اطراف خود به تناقض گو...

جوهر و مایۀ اصلی سبکی را که به «سبک هندی» معروف شده است، تجرید تشکیل می دهد که درحقیقت به کار گرفتن تخیل شاعرانه در بیان مطلب است. در روند تحول شعر فارسی، هرقدر شعر برای بیان معانی باریک و مکنونات قلبی به کار گرفته شده، به همان اندازه نشانه های سبک بیان تجریدی، یعنی سبک هندی، در آن بیشتر شده است. همین نوع اشارات آراسته به تجرید و تشخیص در اشعار حافظ شیرازی فراوان است. در مقالۀ حاضر این ویژگی در...

دربارۀ میرزا عبدالقادر بیدل تحقیقات زیادی در کشورهای گوناگون انجام شده؛ اما درمورد مشترکات و روابط ایجادی او با آثار باقی ماندۀ سردفتر ادبیات فارسی تاجیکی، رودکی، پژوهشی صورت نگرفته است. همچنین، دربارۀ ابوعبدالله رودکی سمرقندی تحقیقات فراوانی در کشورهای فارسی زبان و خارج از آن انجام شده است. هرچند درمورد پیروی شعرای فارسی زبان از اشعار رودکی مقالات متعددی چاپ شده، دربارۀ اثرپذیری بیدل از او، مح...

عرفان اسلامی در سیر تطوّر و تحوّل خود به مکتب وحدت وجود رسید که به دست محیی الدین ابن عربی ایجاد شده است. هرچند اندیشه های وحدت انگارانه در میان عارفان پیشین سابقه داشته، ولی مدوّن کننده و انسجام دهنده ی آن ابن عربی است. از این جهت او را پایه گذار عرفان نظری اسلامی دانسته اند. اندیشه ی وحدت وجود پس از ابن عربی به وسیله ی پیروانش در سراسر سرزمین های اسلامی از جمله سرزمین ایران رواج یافت. به نحوی که...

صرف‌نظر از آنکه جامعۀ جهانی ابوالمعانی میرزا عبدالقادر بیدل (1644-1721م.) را در گسترة ادبیات فارسی- تاجیکی، با آن ابتکاراتی که دارد، به‌حیث سخنوری بزرگ، محبوب و کم‌نظیر پذیرفته‌ است، گزافه نخواهد بود که از نظر تحقیق و پژوهش همه‌جانبة مختصات آثارش، او را یکی از کم‌شناخته‌ترین ادیبان قلمداد کنیم. ازجملۀ مسئله‌های نسبتاً کم‌‌تحقیق‌شدة ایجادیات بیدل که در این مختصر نگارنده به آن توجه نشان داده، استف...

میرزا عبدالقادر بیدل (۱۶۴۴-۱۷۲۱م.) در تاریخ ادبیات فارس و تاجیک، بی‌شبهه بزرگ‌ترین نمایندة سبک هندی به‌شمار می‌رود که با آثار جاودان خویش سبب رونق بازار اندیشه در میان علاقه‌مندان اشعارش شده است. ازآنجاکه دشواری طرز بیان، پیچیدگی معنی، دشوارفهمی مضمون و درمجموع، دیرآشنایی از‌ مهم‌ترین خاصیت‌های شعر شاعر شمرده می‌شود، تا امروز دربارۀ مسئله‌های مربوط به شناخت طرز سخن و معرفت صحیح کلام او بحث‌های ...

میرزا عبدالقادر بیدل دهلوی و محمد اقبال لاهوری دو شاعر مشهور ادبیات فارسی تاجیکی هستند که اولی، نمایندة اوج شعر و شاعری در قلمروی شبه‌قارة هند تاریخی و دومی، تمثال موجودیت شعر و شاعری به زبان فارسی پس از تغییر مرزهای تاریخی در آن سرزمین کهن است. میان این دو شاعر توانا مشترکات زیادی را جست‌وجو کردن ممکن است که ازجملة آن‌ها یکی «غم شریکی» است. بعد از تأمل در اشعار میرزا بیدل- برای مثال قسمت‌های آ...

بیدل دهلوی، از جمله ی شعرای توانمند و بنام سبک هندی است که همنوا با شعرای پیشرو سبک هندی، نظیر: کلیم و صائب، تحت تأثیر عواملی همچون : نوسانات فکری، نداشتن تعادل روحی و روانی، قرار گرفتن در موقعیت های مختلف، پرگویی، نیندیشیدن به محور عمودی ابیات و دستیابی به مضمون جدید و در اصطلاح اهل ادب آن عصر، «معنی بیگانه» ، در خصوص موضوع های اساطیری، تاریخی، مذهبی ادبی و پدیده های محیط اطراف خود به تناقض گو...

چکیده ندارد.