حاتم بن عبدالله طایی از شخصیتهای مطرح در ادبیات مشرق زمین و بویژه ادبیات فارسی و عربی است . نامحاتم صدها بار در متون کهن فارسی اعم از نظم و نثر آمده و حکایت های فراوانی از بخشش های وی موجوداست . داستان هایی چند نیز از حاتم طایی در ادبیات عامیانه برجای مانده که در مطالعات فولکلوریک بسارزشمند است . آنچه در این نوشتار آمده اطلاعاتی از زندگانی حاتم طایی، جایگاه وی در ادبیات منظوم ومنثورفارسی، ضرب ا...

این پژوهش به منظور تحلیل و بررسی نقش قصه های عامیانه فارسی در شکل گیری نمایش های کودک و یافتن مفاهیم پنهان و عمیق در این قصه ها و چگونگی انتقال این مفاهیم به دنیای درام کودک، شکل گرفته است. احیای قصه های عامیانه فارسی در نمایشنامه های کودک می تواند آن قصه ها را به زبان کودک معاصرتغییر دهد و راههای ارتباطی نو به وجود آورد و غیر از آن به ماندگاری اثر هم کمک کند . اینکه این قصه ها چه می گویند و چگ...

از حدیث المومن مرآت المومن برداشت‌های گوناگون صورت گرفته است. مطابق تفسیر عامیانه شخص می‌تواند نشان دهنده عیوب برادرِ مومن خود باشد. این نگرش، ناقص بوده و آثار نامطلوبی در فضای اخلاقی جامعه دارد. از این رو تحلیل عمیق و دقیق از حدیث ضروری بوده و اندیشه های حکمت متعالیه در این باب راهگشاست. سوال این است که بر اساس مبانی حکمت متعالیه چه تفسیری می توان از حدیث ارائه کرد که از پیامدهای تفاسیر عامیانه...

زبان و ادب رسمی ایران با زبان فارسی دری، در دو رشته شعر و نثر وجود داشته است. این ادبیّات، دو قشر یا طبقه عمده اجتماعی، یعنی باسوادان و عوام را همواره پوشش داده است. افزون بر ادبیّات رسمی که به مخاطبان باسواد اختصاص داشت، ادبیّات عامیانه نیز درحوزه شعر و نثر، مردم عادّی و کوچه و بازار را مخاطب خویش قرارداده بود. به جهت عدم سواد و کتابت در میان مخاطبان ادبیّات عامیانه، متأسّفانه این آثار کمتر به صورت ...

بحر‏طویل یکی از قالب های شعر فارسی است که دو تعریف نسبتا متفاوت از آن در کتب مختلف دیده می‏شود که ماحصل آن چنین است : تکرار نامحدود و طولانی ارکان عروضی در بحور متحدالارکان . ویژگی های جانبی دیگری نظیر رعایت روی الف در قافیه و تکرار ردیف را و نیز وجود انواع سجع و جناس در جایگاه قافیه میانی بدون نظم و قرینه سازی مشخص در اکثریت قریب به اتفاق بحر‏طویل های فارسی دیده می‏شود . بنا بر شواهد موجود ، ...

انعکاس پدیده های اجتماعی در هنر و ادبیات ـ که یگانه منبع بازگو کننده ی کنش های اجتماعی است ـ بیش از متون علمی و تاریخی می تواند، بازگویی هر پدیده ی جمعی و انسانی را به صورت آشکار هموار و میسر سازد، بدون آنکه ملاحظات سیاسی و اخلاقی را که بر متون رسمی سایه افکنده­اند، در نظر بگیرد. در این میان ادبیات نانوشته و شفاهی و متون شنیداری، بیش از سایر نوشته ها توان آن­ را دارند که بگویند و حقایقی پنهان ر...

بلاگردانی یعنی انتقال غیرمستقیم شر و دور ریختن آن برای مدت معین یا زمان نامحدد. بشر فلسفه­های گوناگونی برای مبارزه با شر داشت و برای مبارزه با آن از ابزارهای رایجی همچون انسان، اشیاء، حیوان و ... استفاده می کرد. در این مقاله سعی شده­ است با مراجعه به شاهنامۀ فردوسی، روش های بلا گردانی بررسی شود. برای روشن شدن این امر، پس از ذکر مقدمه ای دربارۀ بلاگردانی، دلیل روی­آوری بشر به بلاگردان­ها ­و انوا...

آشنایی با فرهنگ عامیانه در فهم متون ادبی و ظرایف آن‌ها مدخلیت دارد. همین نکته لزوم پرداختن به این مهم را مسلّم می‌کند. بنابراین ضروری است که روند تأثیرپذیری شاعران از فرهنگ عامیانه قبل از خود و تأثیرگذاری آثار ایشان بر فرهنگ و ادب عامّه بعد از خود بررسی و بیان شود. این امر موجب درک بهتر و فهم درست­تر آثار ادبی می‌شود. در این مقاله به بررسی تطبیقی ضرب المثل‌های فرهنگ عامیانه مشاغل و طبقات اجتماعی ...

درد و دردمانگری از بن‌مایه‌های رایج در قصّه‌‌های عامیانه است. دردها، درمانگران و درمانگری، اشکال، صورت‌ها و شیوه‌های متعدّدی در قصّه‌ها دارند. شناخت آنها درک عمیق‌تری از مفاهیم درد و درمان نزد عامّه آشکار می‌سازد. برای شناخت تجلّی‌های درد و درمانگری در مجموعۀ چهار جلدی قصّه‌های ایرانی انجوی شیرازی از شیوۀ توصیفی- تحلیلی بهره برده شده و صورت‌های درد، درمانگران و شیوه‌های درمانی استخراج، دسته‌بندی و تح...

جمالزاده یکی از نویسندگان پیشرو در زمین? ادبیات داستانی است که کتاب ها و یادداشت های پراکنده قابل توجهی از او به جا مانده است. اولین نکته ای که در مطالع? هر اثر جمالزاده جلب توجه می کند، زبان و سبک خاص نویسندگی اوست که سرشار از کنایات و ضرب المثل هاست و به قول دکتر محجوب یکی از نویسندگانی است که همراه با صادق هدایت در جمع آوری و حفظ فرهنگ عامیانه تلاش کرده است. دربار? جمالزاده و آثار و افکار او...