چکیده از قرن هجدهم میلادی تاکنون مثنوی شریف مولانا جلال الدین بلخی بارها به زبان­های مختلف اروپایی به­ویژه زبان انگلیسی، ترجمه شده است. روند ترجمۀ مثنوی در کنار سایر سروده­های مولانا در دو دهۀ اخیر شتاب بیشتری به خود گرفته، چنان­که هم از لحاظ کمیت و کیفیت و هم از جهت طیف وسیع علاقه مندان و شیفتگان مولانا در اقصی نقاط جهان، جایگاهی منحصر به ­فرد یافته است. این ترجمه ها البته در یک سطح نیستند. نخ...

عقلای مجانین یا فرزانگان دیوانه نما که گاه بهالیل نیز خوانده می شوند، جایگاه ویژه ای در ادبیات عرفانی دارند. در برخی از حکایات مثنوی، اقوال و احوال حکیمانه و در عین حال رازآلود این شوریدگان با ظرافت خاصی در قالب حکایات عامیانه بیان شده است. مولانا با آوردن تمثیل های پُرمعنا، در پی نشان دادن حکمت و معرفت عمیق این دسته از اولیای الهی، خلاف ظاهر غیرعادّی و دیوانه وار آنان و تبیین لایه های عمیق شخصیت...

شعر تعلیمی، یکی از گسترده ترین و دراز آهنگ ترین انواع شعری ادب فارسی است. اشعار و آثار تعلیمی گاهی به صورت مستقل و جداگانه است همانند منظومه ها و داستان ها و قطعاتی که منحصراً به تعلیم و پند و حکمت و اخلاق می پردازد و گاهی هم در میان دیگر آثار ادبی پراکنده است. بدان گونه که گاهی مفاهیم و مضامین اخلاقی، حکمی، مذهبی و پندیات در منظومه های غنایی و حتی حماسی و یا قصاید مدحی به کار رفته که نه تنها جن...

حکایت شاه و کنیزک یکی از محوری ترین حکایت های مثنوی است که با توجه به قرار گرفتنش بعد از نی نامه و نیز تأکید خود مولانا بر اهمیت آن، بسیار مورد توجه مفسران مثنوی قرار گرفته است. قاطبه ی مولوی پژوهان این حکایت را داستانی نمادین دانسته اند که مولانا در قالب آن تلاش کرده به موضوع پراهمیت آفرینش و کمال انسان اشاره کند. در این مقاله با روش تحلیل- مقایسه ای تلاش شده با بهره گیری از چند داستان عرفانی ...

هدف این پژوهش، واکاوی مفهوم و کارکردهای «قناعت» در مثنوی معنوی و استنتاج دلالتهای آن برای تربیت اخلاقی بوده است. این تحقیق با رویکرد کیفی و با بهره‏گیری از الگوی بازسازی شده‌ی استنتاجی فرانکنا، انجام شده است. در بخش نخست تحقیق، پس از مروری اجمالی بر جایگاه و اهمیت کتاب مثنوی معنوی، مفاهیم اخلاق و قناعت، برخی از ویژگیهای مبنایی قناعت در قالب گزاره‏های واقع‏نگر و اصول تربیتی بازشناسی شده‏ و در ذی...

مثنوی معنوی از مواریث عرفانی و ادبی پیش از خود بهره ‌برده ‌است. در این پژوهش «داستان جزع ناکردن شیخی بر مرگ فرزندان خود» از مثنوی با ترجمۀ رسالۀ قشیریه و تذکرة‌الاولیا بر اساس رویکرد نورمن ‌فرکلاف مورد مقایسه و تحلیل انتقادی گفتمان قرار‌گرفته‌ است. در سه اثر مذکور به بیان احوال عارفانه پرداخته شده ‌است. گفتمان غالب در بستر عرفان در حکایت مثنوی، «ولی و عارف واصل»، در رسالۀ قشیریه «مقام رضا» و در...

«مثنوی» مولانا اثری عرفانی است که در آن حال و ذوق و عشق و آشفتگی، در قالب تعلیم بیان شده است. در این اثر علاوه بر مفاهیم و معانی اسلامی- عرفانی، مطالبی ذکر شده که راه رسیدن به مقام عالی انسانی و طریق خلیفه اللهی او را نشان می­دهد که از مهم­ترین آنها، متخلق گشتن به اخلاق نیکوست. هدف مولانا، تعلیم برای رسیدن به کمال نفس است. اندیشه­های تعلیمی مولانا، به تصوف او رنگ خاصی...

«مثنوی» مولانا اثری عرفانی است که در آن حال و ذوق و عشق و آشفتگی، در قالب تعلیم بیان شده است. در این اثر علاوه بر مفاهیم و معانی اسلامی- عرفانی، مطالبی ذکر شده که راه رسیدن به مقام عالی انسانی و طریق خلیفه اللهی او را نشان می­دهد که از مهم­ترین آنها، متخلق گشتن به اخلاق نیکوست. هدف مولانا، تعلیم برای رسیدن به کمال نفس است. اندیشه­های تعلیمی مولانا، به تصوف او رنگ خاصی...

مثنوی مولوی یکی از مهمترین آثار ادبیات فارسی به شمار می آید که علاوه بر شهرت جهانی سهم بسیاری در معرفی اسلام و هویت ایرانی در جهان داشته است. درباره مولوی جلال الدین محمد بلخی تحقیقات بسیاری انجام شده است. در این پژوهش، تحقیقات مربوط به عناصر داستان های دفتر اول مثنوی که از سال 1300 تا 1385 چاپ و منتشر شده، بررسی و تحلیل گردیده و از لحاظ شکل و معنا مورد مقایسه قرار گرفته است.در این بررسی ابتدا ...

در پیشینة مثنوی پژوهی، شرح مبسوط ابیات مثنوی و به تازگی نیز پژوهش های موضوعی، مرسوم و مورد توجه بوده است. اما کمتر به بررسی کلان فکرهای مثنوی در هر دفتر و سپس مقایسه و تطبیق آن با سایر دفاتر پرداخته شده است. خواننده این کتاب گاه در پیچ و خم ابیات ژرف و دقیق و در لابه لای حکایت های تودرتوی مثنوی و به تعبیری در جریان موّاج و سیال ذهن مولانا گم می شود و کمتر مجال این را می یابد که نگاهی از افقی بال...