از دیرباز درک معانی باطنی قرآن در کنار معانی ظاهری و به تعبیری گرایش به تأویل همراه تفسیر، در کانون توجه اندیشمندان این حوزه قرار داشته است. در این میدان فیض کاشانی با اندوخته‌های فلسفی ـ عرفانی از یک سو و بهره‌های قرآنی ـ حدیثی از سوی دیگر، تفسیر روایی خود را بر اساس تأویل باطنی آیات سامان داده است. وی تأویل را فراتر از مدلول لفظ و به مثابه معانی حقیقی و روح و باطن الفاظ می‌داند. تأویلات فی...

واژه تأویل در تفاسیر عرفانی و اثری نقش پررنگی دارد. در بین تفاسیر اثری، تفسیر فیض کاشانی به دلیل اشتمال آن بر تأویلات ائمه(ع) و به طور محدود تأویلات خود فیض از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در بین تفاسیر عرفانی نیز تفسیر منسوب به ابن عربی مشتمل بر تأویلاتی است که منطبق بر معنا و مفهوم تأویل در حوزه عرفانی است. مقایسه این دو اثر از جنبه مفهومی و و روشی می تواند در روشن شدن مفهوم تأویل در این دو ح...

واجهت اللغة العربیة تهدیدات کثیرة منذ صدر الإسلام حتی أیامنا هذه، وقام العرب والمسلمون لسدِّ هذه الأخطار بما یملکون من الفکر والعمل، وتضافرت هذه التهدیدات فی العصر المعاصر، فمن ذلک دعوة بعض الناس إلی استخدام اللغة العامیة والآخر إلی تمصیر اللغة والآخر إلی کتابتها بالحرف اللاتینی بذرائع مختلفة، ونلاحظ ضرباً من الإجابة إلی هذه الدعوة فی الإنترنیت وخاصة فی غرف الدردشة، وأدَّی ذلک إلی إیجاد لغة وهی لغة ...

مفهوم ایمان در فرهنگ اسلام، مفهومی اساسی و با اهمیت است. هم در قرآن کریم و هم در متون حدیثی، بحث از ماهیت ایمان، متعلقات و آثار آن به چشم می خورد. در حوزه جبر و اختیار و همچنین فضل و فیض الهی نیز، آیات و روایات قابل توجهی را می توان بیان داشت، اما در خصوص نقش هریک از اختیار و فیض در ایمان، به ظاهر با آیات و روایات کمتری مواجه هستیم، به گونه ای که تعداد روایاتِ این حوزه از تعداد انگشتان دست هم تج...

تُعَدّ النهضهُ الحدیثه صفحهً بیضاء فی الأدب العربی، و لم یحصل ذلک إلّا بفضل جهود روّادها التی سقوها من منهل ذوقهم العذب، و ینابیع ثمارهم الناضجه. ومن أعظم روّاد هذه النهضه، بل برأیی من أعظم الأدباء فی الأدب العربی بأسره، هو جرجی زیدان، الذی أجاد إضافه إلی اللغه العربیه، اللغات العبریه، و السریانیه، والفرنسیه، و الإنجلیزیه. قد أحرز جرجی زیدان مکانهً عظیمهً و حیزاً رحباً فی الأدب العربی، حیث أبدع فی مجال الأ...

موضوع محبت در ادبیات دینی و عرفانی جایگاه والایی را به خود اختصاص داده است، به‌گونه‌ای که این مقوله افزون بر موقعیت ویژۀ عرفانی‌اش، از ارکان مهم مفاهیم اخلاقی در ادیان ابراهیمی نیز به شمار می‌آید. در تعریف محبت، بین عالمان و اخلاق‌پژوهان اختلاف‌نظر وجود دارد و این اختلاف تا آن حد و اندازه است که برخی تعریف حقیقی آن را اساساً غیرممکن دانسته و بر این باورند محبت زبان حال است نه قال. عارفان مفسر مس...

فیض کاشانی و محقق سبزواری با طرح نه‌چندان صریح حلیت نفسی غنا در عصر گسترش تصوف شیعی به‌‌تأثر از صوفیان سنی و به‌ویژه ابوحامد غزالی به طلایه‌داری صوفیۀ عامی‌مذهب متهم شده‌اند. به باور مخالفان، طرح مسئلۀ حلیت غنا ازسوی فیض و محقق، راهبردی زیرکانه در حجیت‌بخشی به وجد و سماع صوفیانه بوده است. باوجوداین، با تطبیق نظریات فیض کاشانی، محقق سبزواری و غزالی درمی‌یابیم که هدف نهایی غزالی از طرح مسئلۀ حلیت...