بخش  مهمی از آگاهی موجود درباره دو سلسله ایرانی آل بویه و آل زیار مأخوذ از تاریخ دودمانی بویهیان موسوم به کتاب التاجی فی أخبار الدولة الدیلمیة اثر معروف ابو اسحاق الصابی (د ح 381 ﻫ.) است که  نسخه ای از آن در دست نیست، اما منقولاتی از آن را در آثار متأخرتر می توان یافت. تلخیصی از کتاب التاجی به خامهمجدالدین ابوالفتح فضل الله بن عبدالحمید الکرمانی (د ح 620 ﻫ.) نیز موجود است که در شرح او بر الیمین...

یکی از مهم‌ترین رویدادهایی که بر پویش­های فرهنگی مسلمانان تأثیر بی­بدیل و پایدار نهاد آشنایی آنان با کاغذ و صنعت کاغذسازی از سال­های میانین سده دوم هجری بود. در بسیاری از تحقیقات جدید، چنین ادعا شده که ایجاد صنعت کاغذسازی در بغداد و تولید کاغذ بغدادی با چند دهه نخستین تولد این شهر هم­زمان بوده است. بر پایه این تحقیقات که بر گزارش­هایی از منابع نسبتا متأخر استوار شده، چندسالی پس از ساخت کاغذ در ...

نفوذ قرآن و تفسیر قرآن در مثنوی بسیار زیاد است؛ به­گونه‌ای­که مثنوی را به گنجینة تفسیر قرآن بدل ساخته است، امّا در میان تفسیرهای مختلفی که مورد استفادة مولانا بوده تاکنون به تفسیرهای عرفانی چهار قرن اوّل کم‌توجّهی شده است. در این مقاله با تکیه بر تفسیر سهل بن عبدالله تستری (وفات: 283ق) و ابوعبدالرّحمن سُلَمی (وفات: 412ق) نشان می‌دهیم که رویکرد باطنی مولانا به قرآن و شیوۀ تأویل آیات قرآنی در مثنوی، مت...

برخی از پژوهشگران قطب‌الدین شیرازی را صاحب دستاوردهایی مهم در علم اپتیک یا مناظر دانسته‌اند. تحقیق حاضر که بر اساس سه کتاب مهم قطب الدین شیرازی در علم هیئت با نام‌های نهایة الإدراک فی درایة الافلاک و اختیارات مظفری و التحفة الشاهیة انجام شده است، نشان می‌دهد قطب الدین شیرازی در هیچ بخشی از آثار مذکور به بحث رنگین کمان نپرداخته است. نتیجه این پژوهش همچنین نشان می‌دهد که با اینکه شیرازی در زمینۀ ...

خواجه مجدالدّین بن احمد همگر معروف به مجد همگر از شاعران مشهور ایران در قرن هفتم هجری است. او را در ادب فارسی بیشتر از روی حکمی که در مقایسه امامی هروی و سعدی کرده است، می شناسند. وی شاعری سهل و ممتنع سراست. رباعیات متعدد و لطیف عاشقانه و گاه حکمی و اجتماعی وی، از بهترین ترانه های شعر و ادب فارسی است. تاکنون از دیوان این شاعر، نسخه مصحَّح و منقّحی تدوین و چاپ نگردیده است. تنها نسخه خطی چاپی دیوان و...