مطالعات تاریخی، در میان شیوه های طبقه بندی اطّلاعات تاریخی، بیش از همه به دوره بندی گرایش دارند. دوره بندی، اطّلاعات تاریخی را در محور زمانی بخش بندی می کند. نوشتۀ حاضر، پیشینه، بنیادهای فکری- فلسفی و کارکردهای دوره بندی را در تاریخ، به طور عام و در تاریخ ادبی، به طور خاص بررسی می کند. دوره بندی، مفهومی دیرپاست و رویکردها و شیوه های آن در گذر زمان دستخوش تحوّلات بسیار بوده است. روایتی که در این نو...

یکی از اهداف شالوده شکنی، براندازی و ایجاد تشکیک در مفاهیم پایه‏ای ایدئولوژی های سیاسی است چرا که زیربنای ایدئولوژیهای سیاسی، معانی برساخته‏ای تصور می‏شود که عوامل زبانی، محیطی و تاریخی موجب شده‏اند آنها را تثبیت یافته فرض کنیم. پل دومان در کسوت یکی از این شالوده‏شکنان برای شناورسازی معانی مستتر در ایدئولوژیهای سیاسی و پاسخ به چرایی مقبولیت آنها، زبان ادبی را مطمح نظر قرار داده  و خصایص زبان اد...

رئالیسم از اصطلاحاتی است که در ادبیات و نقد ادبی معانی مختلفی دارد. این اصطلاح هم بر جریان ادبی خاص قرن نوزدهم دلالت دارد و هم به منزلة سبکی از داستان­نویسی به کار می رود که زندگی را تا حد ممکن، به همان صورت که در جهان واقع جریان دارد، ترسیم می کند. در این مقاله کوشیده ایم پس از بیان مختصرِ تلقی­های گوناگون از رئالیسم و شیوه های مختلف بررسی متون رئالیستی، ویژگی­های رئالیسم را بررسی کنیم. به این ...

محمودخواجه بهبودی سرور جدیدان آسیای مرکزی و یکی از روشنفکران آگاه از وضع معنوی جامعه و علم و معارف است. این مقاله با هدف بررسی نقد ادبی در نشریه های بهبودی، یعنی سمرقند و آیینه، به نگارش درآمده است. یکی از تألیفات بهبودی که رگه هایی از نقد ادبی در آن به چشم می خورد، مقاله ای با نام «مناظره حقیده (دربارۀ مناظره)» است که در آن راجع به مناظره نوشتۀ عبدالرئوف فطرت بحث کرده است. بهبودی مناظره فطرت ر...

گر چه اساس نقد فرمالیستی با محور قرار دادن متن و نادیده گرفتن مسائل بیرونی آن همچون شخصیت مؤلف، مسائل اجتماعی، تاریخی و روانشناسی است و شاید از دیدگاه جامع نگر بر آن عیب باشد، اما از آن جا که در پی واکاویِِ ارزش ادبی اثر و برجسته سازی شکل و فرم و بررسی میزان انسجام و ادبیّت متن است تا حدود زیادی ارزشمند است و می تواند اساس نقد برای تطبیق بر متون دیگر باشد. این نگاشته با الگو گرفتن از اصول نقد فرما...