چکیده از منظر تجربة دینی، ذاتِ خدا به وصف اخلاقی رحمت متّصف می شود و نظریة معلولی معنا ـ که در حوزة معناشناسی فلسفی مطرح است ـ این امکان را به وجود می آورد که وصف اخلاقی رحمت، به همان معنای انسان انگارانة آن، یعنی دلسوزی و مهربانی، دربارة ذاتِ خدا به کار رود. با توجّه به مفاد نظریة معلولی معنا، می توان ادعا کرد که مهربان و دلسوز بودن خداوند منافی با تنزّه و بساطتِ ذات او نیست. معناشناسی کفر در قرآن ک...

کیفر پاره ای از گناهان در اسلام ، خلود و جاودانگی در دوزخ است؛ اما ایم که خلود در دوزخ مستلزم عذاب دائم است و یا این که خلود با انقطاع عذاب نیز میتواند همراه باشد، مساله ای است که آراء مختلفی درباره آن اظهار شده است. عده ای از صوفیه که در رأس آنها عارف نامدار محیی الدین بن عربی قرار دارد، بر آنند که هیچ ملازمه ای بین خلود در دوزخ و عذاب دائم وجود ندارد، بلکه بنابر دلایلی عذاب اصحاب آتش و کسانی ...

ازآنجاکه مسئلة اختیار و عقل در فلسفه و کلام اسلامی بسیار مورد توجه بوده است و در حوزۀ انسان شناسی نیز همواره از مباحث اصلی تلقی می شود، هدف این مقاله پرداختن به جایگاه آن در زندگی برزخی است. چون موضوع تمام رفتارها و خلقیات آدمی نفس است و نفس مراتب مختلف دارد و از جمله مراتب آن تعقل و اراده است و همۀ کمالات آدمی بر نفس مترتب می شود و از طرف دیگر نفس یک حقیقت جاودانه است می توان نتیجه گرفت قوا و ...

تقریر صدرالمتألهین از حشر، تقریری کامل و جامع است که به تبیین عقلانی بسیاری از آموزهای دینی کمک کرده و به جمع بسیاری از ظواهر شریعت می‌انجامد. او در این راه غالب اصول و نوآوری‌های فلسفی خود را به خدمت گرفته و از تمام ظرفیت حکمت متعالیه در این بخش بهره می‌برد. یکی از مبانی جهان شناختی او در مساله‌ی حشر انسان‌ها، عوالم سه‌گانه‌ی وجود است. او با طرح کردن دو عالم مثال و عقل به عنوان آخرت، و نیز با ...

ملاصدرا اوّلین کسی بود که توانست بر اساس مبانی حکمت متعالیه معاد جسمانی را تبیین عقلانی نماید. طبق مبانی صدرایی، بدنی که بالذات تحت تدبیر نفس قرار دارد، یعنی بدنٌ ما نه این بدن متعین عنصری دنیوی، از شؤون و بلکه مرتبة نازلة نفس است؛ بنابراین، بدن  آلتی مستقل و بیگانه از نفس نیست و تجلّی نفس است. بر این اساس، بدن در ارتکاب عمل هم نقش مباشر را دارد و هم مسبّب پیدایش عمل است و به همین دلیل در آخرت ...

چکیده:مساله پاداش و مجازات اخروی، در ادبیات کلامیِ اسلام، همواره با دو نظریه قراردادی بودن جزای اعمال و نظریه تجسّم اعمال، مورد بحث بوده است. مطابق نظریه تجسم اعمال که از قرن دهم هجری و با اندیشه های صدرالمتالهین نمود بیشتری یافته، اعمال جوانجی و جوارحی انسان در این عالم، هویّت او در دنیای پس از مرگ را رقم می زند تا انسان در روز قیامت با مشاهده عین عمل خود مورد پاداش یا مجازات واقع شود. این نظریه ...

پایان نام? پیش رو با موضوع «بررسی مسأله انقطاع عذاب اخروی از دیدگاه آیات و روایات»، با پژوهش در مسأله عذاب در قیامت از نظر کمی (طول مدت) درصدد پاسخگویی به این مسأله می باشد که با توجه به اینکه قرآن کریم و روایات به صراحت خبر از عذاب گناهکاران در قیامت می دهند آیا این وعد? عذاب به معنای تعذیب جاودانه و همیشگی خواهد بود یا خیر؟ در این میان این مسأله که عده ای از گناهکاران همچون مومنین مرتکب کبیره...