میرزا هادی سمرقندی (1246- 1309ق/1830- 1891م) از شاعران صاحب دیوان قرن سیزدهم و نیمه نخست قرن چهاردهم قمری/ قرن نوزدهم میلادی در ماوراء‌النّهر است. دوران زندگی این شاعر عزلت‌پیشه، مصادف با فرمانروایی خانهای قُنقُرات در خوارزم، مَنغیت در بخارا، مینگ در خوقند و پادشاهان قاجار در ایران است. درباره زندگی و شعر این شاعر نازک‌خیال اقوال متناقض، بل نادرستی در منابع مؤلّف در آسیای میانه قرن بیست نوشته شده و ...

هدف: این مقاله به بررسی جایگاه و منزلت کتابدار در ایران عصر صفوی پرداخته و سپس برای روشن تر شدن این جایگاه، زندگی و آثار یکی از کتابداران دورة شاه عباس دوم، میرزا مقیم کتابدار، مورد بررسی قرار می گیرد. روش: این مقاله با رویکرد توصیفی- تحلیلی برمبنای روش کتابخانه ای تهیه شده است. یافته ها: جستجو در متون تاریخی و نسخه های خطی کمتر شناخته شده می تواند بسیاری از ناشناخته های تاریخ فرهنگی ما را ر...

اقدام برای تغییر برخی از جنبه های حیات اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی جامعه که از آن به "اصلاح" تعبیر می شود ، از قرن نوزدهم در ایران آغاز شد. پ‍ژوهش حاضر به بررسی روند اصلاحات از دوره قاجار تا پایان وزارت علی امینی (1341-1340) می پردازد. در این بررسی تلاش های اصلاح طلبانی چون عباس میرزا در جنبه های نظامی و پس از او امیرکبیر در بخش های آموزشی، حکومت داری، سیاست خارجی و میرزا حسین خان سپهسالار نش...

هدف: این مقاله به بررسی جایگاه و منزلت کتابدار در ایران عصر صفوی پرداخته و سپس برای روشن‌تر شدن این جایگاه، زندگی و آثار یکی از کتابداران دورة شاه عباس دوم، میرزا مقیم کتابدار، مورد بررسی قرار می‌گیرد. روش: این مقاله با رویکرد توصیفی- تحلیلی برمبنای روش کتابخانه‌ای تهیه شده است. یافته‌ها: جستجو در متون تاریخی و نسخه‌های خطی کمتر شناخته شده می‌تواند بسیاری از ناشناخته‌های تاریخ فرهنگی ما را ر...

ورود اندیشه های غربی به ایران عصر قاجار، واکنش های اقشار گوناگون اجتماعی، به خصوص طبقه روشنفکر را برانگیخت. تعداد درخور توجهی از شاهزادگان قاجار نیز از امکانات ویژه ای که در اختیار داشتند، استفاده کردند و در علوم و فنون مختلف از سرآمدان روزگار خویش شدند. شاهزاده علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه یکی از شخصیت های فرهیخته این خاندان بود. زبردستی او در علم تاریخنگاری شایان توجه ویژه ای است. با مطالعه موا...

خاندان قائم مقام فراهانی، از جمله خاندانهای معروف اداری و دیوانی ایران در دوره قاجاریه محسوب می شوند. میرزا عیسی قائم مقام (قائم مقام اول) و میرزا ابوالقاسم قائم مقام (قائم مقام دوم) در دوران حکومت و پادشاهی فتحعلیشاه و محمدشاه قاجار ، در عرصه ها و زمینه های گوناگون سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی ، تحولات و اصلاحات مهمی را به ثمر رساندند. این رساله به بررسی این مسائل می پردازد که عوامل اصلی...

نامۀ خسروان، اثر جلال الدین میرزا ، فرزند فتحعلی شاه قاجار است که در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار تألیف شده است. نسخۀ خطی و مصور نامۀ خسروان با توجه به نحوۀ تفکر این دوره، دارای ویژگی هایی همچون نحوۀ نگارش به فارسی با حذف لغات و واژگان عربی و تصویرسازی از پادشاهان ایران باستان با توجه به داستان های شاهنامه است. این نسخه در چند دهه پس از تألیف از نمونه هایی است که سیاست های باستانگرایی در دورۀ...

: در آغاز حکومت قاجاریه به دلیل سال های طولانی آشوب و جنگ های داخلی، شرایطی نا مساعدی بر ایران حکم فرما بوده است شرایطی که حملات روسیه در دوره فتحعلی شاه بر وخامت آن می افزاید.اما در همین دوره عباس میرزا ولیعهد عزم ساختن ایران می کند و در قدم اول تعامل با غـــرب را چاره ی کار می داند. لذا ترجمه را به عنوان مهمترین ابزار در این تعامل، اعتلا می بخشد و ترجمه از زبان انگلیسی با همت او آغاز می شود ...

خاندان دنبلی از جمله خاندان های سیاسی برجسته ای می باشد که نقش موثری در تاریخ ایران ایفا نموده است. با توجه به اینکه روابط حکومت های محلی با دولت مرکزی از مسائل مهم تاریخ ایران به شمار می آید، بررسی نقش سیاسی و اجتماعی این خاندان اهمیت خواهد یافت. حکومت محلی دنبلی از دوره آق قویونلو تا دوره پادشاهی فتحعلی شاه قاجار، در آذربایجان دوام داشت. دنبلی ها پس از اسکان در آذربایجان، از خصلت های ایلی، ی...