دولت طولونیان (254-292ق) از جملۀ دولت های کوچکی بود که در دوران ضعف و تجزیۀ خلافت عباسی در سرزمین باستانی مصر پاگرفت. از آنجا که هردولتی برای ادارۀ قلمرو خویش نیازمند نظام دیوانی کارآمدی است، امرایطولونی، به ویژه احمد و خمارویه، نیز علاوه بر حفظ دیوا ن ها و سازمان های موجود که به تدریج از آغاز ورود اسلام در مصر شکل گرفته بود، اقدام به تأسیس دیوان ها و سازمان های جدیدی کردند. در این نوشتار سعی ش...

واکاوی شعار عباسیان در ذهنیت عمومی جامعه[1] حسین حسینیان مقدم[2] چکیده قیام عباسیان بر پایه عدالت‌خواهی و با شعار «الرضا من آل محمد» پا گرفت و سرانجام با قدرت یافتن سفاح به سرانجام رسید (132 ق). به باور عام مورخان و محققان در این‌باره، مفهوم رایج شعار «آل محمد» دخترزادگان رسول خدا (ص) یا به تعبیری ائمه اطهار(ع) بوده اند که در روند قیام عباسی از این معنا، تهی و به خاندان عباسی تفسیر شد و بدین سب...

حکومت خوارزمشاهیان از جمله دولت های ترک تبار بود که در دوران ضعف و تجزیه حکومت سلجوقیان در خوارزم پا گرفت. از آن جا که هر حکومتی در سده های میانه برای مشروعیت اداره قلمرو خویش به حمایت معنوی خلیفه بغداد نیاز داشت، خوارزمشاهیان، به ویژه اتسز و علاء الدین تکش، در برابر دستگاه خلافت، سیاست قابل انعطافی در پیش گرفتند. آنها پس از یک پارچه کردن سیاسی بخش شرقی عالم اسلام کوشیدند نهاد خلافت را تحت نفوذ...

پس از فروکش کردن آخرین مقاومت های وابسته به نظام ساسانی، کشور ایران جزئی از بخش شرقی سرزمین های خلافت گردید. در ابتدا برای اداره هربخش از سرزمین های شرقی خلافت، عاملانی از طرف خلیفه مسلمین اعزام می گردید. این عاملان به عنوان نمایندگان تام الاختیار خلیفه عمل می کردند. از زمان طاهریان رابطه خلیفه با امرای مستقل آغاز گردید و در دوران یعقوب لیث، امارت استکفاء تبدیل به امارت استیلا شد، و امرا از چنا...

چکیده : سرزمین مصر در اولین سال های قرن اول هجری که دوره ی گسترش قلمرو اسلامی بود، در زمان خلافت عمربن الخطاب و بدست عمرو عاص در سال 21 هجری فتح گردید. مصر در زمان خلافت امویان و عباسیان توسط والیان منصوب از سوی دستگاه خلافت، اداره می شد تا این که درسال 254 هجری قمری اولین سلسله مستقل توسط غلامی به نام احمد بن طولون در زمان مأمون در مصر تشکیل گردید. با انقراض حکومت طولونیان توسط عباسیان در سا...

از زمان ظهور اسلام در پهنۀ آسیای مرکزی چند نوع امپراتوری حکم رانده­اند؛ امپراتوری اعراب، شامل امویان و عباسیان، امپراتوری غزنویان و سلجوقیان، امپراتوری مغولان و تاتارها، و امپراتوری روس‌ها. دوران اقتدار امپراتوری عباسیان بیش از یک قرن و نیم دوام نیاورد و به‌تدریج حکومت­هایی مستقل از شرقی­ترین نقاط این امپراتوری سر بر‌آوردند. نقش دستگاه خلافت تنها به مشروعیت بخشیدن به این حکومت­ها محدود شد. در ا...

از زمان ظهور اسلام در پهنۀ آسیای مرکزی چند نوع امپراتوری حکم رانده­اند؛ امپراتوری اعراب، شامل امویان و عباسیان، امپراتوری غزنویان و سلجوقیان، امپراتوری مغولان و تاتارها، و امپراتوری روس ها. دوران اقتدار امپراتوری عباسیان بیش از یک قرن و نیم دوام نیاورد و به تدریج حکومت­هایی مستقل از شرقی­ترین نقاط این امپراتوری سر بر آوردند. نقش دستگاه خلافت تنها به مشروعیت بخشیدن به این حکومت­ها محدود شد. در ا...