چکیده: بهارستان کتابی است که جامی آن را در سال 892 هـ.ق. به شیوۀ گلستان نگاشت. این کتاب سرشار از حکایات و داستان­هایی است که جامی فراخور موضوع روضه­های هشت­گانه، آنها را به کار برده است. این نوشتار برای یافتن پاسخ این پرسش تدوین شده است که آیا جامی در آفرینش حکایت­های بهارستان بر قریحه و طبع خویش تکیه داشته یا آنها را از متون پیش از خود برگرفته است؟ سؤال دیگر این مقاله آن است که آیا نویسندگان پ...

شوارق الإلهام فی شرح تجرید الکلام نوشتۀ متکلم و حکیم برجستۀ شیعی، ملأ عبدالرزاق لاهیجی معروف به فیاض لاهیجی (وفات 1072ق.)، از جمله شروح مشهور و مهم نگاشته شده بر تجرید الاعتقاد خواجه نصیر الدین طوسی است که جایگاهی بس والا در میان متون کلامی امامیه دارد. چاپ اخیر این کتاب به تصحیح اکبر اسدعلی زاده که انتشارات مؤسسۀ امام صادق(ع) قم آن را منتشر کرده است، همراه با اغلاط و کاستی های چندگانه و چندگون...

تشبیه در شعر فارسی، در زمره برجسته­ترین نوع صور خیال محسوب می‌شود؛ و در شعر اکثر شاعران جایگاهی ویژه دارد. بنابر این شاعران با استفاده از پدیده‌های طبیعی اطراف خود، دایره تشبیهات خویش را گسترده‌تر ساخته‌اند. یکی از این پدیده‌ها، مشبه‌ٌبه قرار ‌دادنحروف الفباست که درشعر فارسی و به ویژه در اشعار سبک عراقی و پس از آن، نقش ویژه‌ای دارد. در این جستار با تمهید مقدمه‌ای در باب تشبیه و حروف الفبا، و مرا...

چکیده: بهارستان کتابی است که جامی آن را در سال 892 هـ.ق. به شیوۀ گلستان نگاشت. این کتاب سرشار از حکایات و داستان­هایی است که جامی فراخور موضوع روضه­های هشت­گانه، آنها را به کار برده است. این نوشتار برای یافتن پاسخ این پرسش تدوین شده است که آیا جامی در آفرینش حکایت­های بهارستان بر قریحه و طبع خویش تکیه داشته یا آنها را از متون پیش از خود برگرفته است؟ سؤال دیگر این مقاله آن است که آیا نویسندگان ...

تصحیفْ بدخواندنِ کلمه است به‌گونه‌ای که معنای آن تغییر پذیرد. تصحیف ممکن است به دلایل مختلف به متون راه یابد؛ یکی از مهم‌ترین آن‌ها می‌تواند شباهتِ ظاهری حروف الفبا باشد. در مقالۀ حاضر تلاش شده است تا بر پایۀ شکل ظاهری حروفِ الفبا، برخی از گونه‌های تصحیف و بدخوانی، در دسته‌هایی منظّم تبیین شود. در این دسته‌بندی‌، به حروفی که اختلاف آن‌ها تنها در نقطه‌گذاری است (نظیر «ب» و «ت» و «پ» و «ث») پرداخته نش...

میراث مکتوب معیاری مناسب برای تعیین سطح رشد اقتصادی، علمی و فرهنگی و اساساً پیشرفت هر جامعه است. کتاب‌شناسی نیز نشان‌دهندۀ ماهیت اجتماعی کتاب در جامعه، میزان مطالعه و گرایش‌های مطالعاتی و به ‌طور ‌کلی ظرفیت‌های فرهنگی و معنوی جامعه است. این مقاله به‌دنبال آن است که در زمینۀ کتاب‌شناسی ایران در تاجیکستان مطالبی بیان دهد. در تاجیکستان تا قبل از استقلال به مسائل ایران و به ‌طور کلی ایران‌شناسی زیاد...

میرزاملکم­خان ناظم­الدوله از جمله روشنفکرانی است که با نگارش رساله­های متعدد در زمینه­های سیاسی، فرهنگی و آموزشی در بیداری اجتماعی ایرانیان سهمی به­سزا داشته است. درباره وی و در خدمت یا خیانت او قضاوت­های گوناگونی شده است که این داوری­های متفاوت و حتی متضاد تا حدودی به نحوه نگرش رسمی جامعه در باب ورود افکار جدید مربوط می­شود. ملکم­خان در زمینه علت­شناسی پریشانی احوال ایرانیان و راه نجات آنان مک...

مولانا با بهره‌گیری از کیفیّت‌های تصویری و ترکیبی حروف الفبا در کلّیات شمس، اشعار بسیار زیبایی سروده است. به‌کارگیری نظریّه‌ای فراگیر در مطالعة این سروده‌ها که زمینه‌های فرهنگی هنر مولانا را پوشش دهد و نتیجه‌ای فراخور یک پژوهش را در بر داشته باشد، نیازی آشکار است. در مقالة حاضر، نگارنده بر پایة آرای چارلز سندرس پیرس به نشانه‌شناسی نگرش‌های حروفی مولانا می‌پردازد و همة سروده‌های حروفی او را گزارش م...