حاتم بن عبدالله طایی از شخصیتهای مطرح در ادبیات مشرق زمین و بویژه ادبیات فارسی و عربی است . نامحاتم صدها بار در متون کهن فارسی اعم از نظم و نثر آمده و حکایت های فراوانی از بخشش های وی موجوداست . داستان هایی چند نیز از حاتم طایی در ادبیات عامیانه برجای مانده که در مطالعات فولکلوریک بسارزشمند است . آنچه در این نوشتار آمده اطلاعاتی از زندگانی حاتم طایی، جایگاه وی در ادبیات منظوم ومنثورفارسی، ضرب ا...

تاریخ ایران سراسر تاریخ خودکامگی شاهان و حاکمانی است که برای مردم (رعیت) تنها وظیفه قائل بوده­اند و نه حق. مردمی که اجازۀ هیچگونه اعتراض و اظهار نظری نداشته­اند اما نقد و نظر آگاهانه و دردمندانۀ آنان نسبت به ارباب قدرت و حکومت در قالب ضرب­المثل­ها بخوبی ثبت و ضبط شده است. امثالی که هم وظیفۀ طبقۀ حاکم و مردم نسبت به یکدیگر و هم ویژگی­های حاکمان شایسته و ناشایست را بیان می­کند و از سویی آفرینش ذو...

شوخ طبعی، از عناصر جدایی ناپذیر زندگی بشری است. شوخ طبعی در گفتار و نوشتار در صورت های مختلفی چون طنز، هزل، هجو و لطیفه نمود پیدا می کند. هر یک از این نمودها، بنا بر تعاریف خاص خود در موقعیّت های متفاوت کاربرد دارد. طنز در میان مطالعات ادبی، جامعه شناسی، روان شناسی، زبان شناسی و مردم شناسی دیده می شود و کسانی چون فروید، فوناژی، گرِمِس و راسکین نظریه هایی در این زمینه مطرح کرده اند. طنز با ادبیات ...

امثال مولّد به ضرب المثل هایی گفته می شود که در دوره ی عبّاسـی از فرهنگ های غیر عربی به فرهنگ عربی نفوذ کرده اند، و از قرن چهارم به بعــد در کتب امثال عربی به صــورت پراکنده مطرح شده اند. در اواخر قرن ششم هجری، میدانی (م 518) در مجمع الأمثال به صورت گسترده به این امثال پرداخته و در پایان هر باب از کتاب خود، بخشی را به بیان آن ها اختصاص داده است. هــدف اصلی این پژوهش کشف و معرفی ریشه های این امثال...

نظریه استعاره مفهومی از مباحث مورد مطالعه در حوزه زبان شناسی شناختی است که به بررسی نحوه ادراک و شناخت در ذهن انسان می پردازد. مطابق این نظریه، استعاره ها؛ نه یک کارکرد زبانی در خدمت ادبیّت متن که ابزاری اساسی برای درک امور انتزاعی و غیرملموس در ذهن بشر هستند و حوزه کار و نفوذ آنها نه در سطح واژگان که در عمق معنا و مفاهیم می باشد. حوزه­های تعریف شده در نظریه استعاره مفهومی و مصادیق آن از جهات بس...

تاریخ ایران سراسر تاریخ خودکامگی شاهان و حاکمانی است که برای مردم (رعیت) تنها وظیفه قائل بوده­اند و نه حق. مردمی که اجازۀ هیچگونه اعتراض و اظهار نظری نداشته­اند اما نقد و نظر آگاهانه و دردمندانۀ آنان نسبت به ارباب قدرت و حکومت در قالب ضرب­المثل­ها بخوبی ثبت و ضبط شده است. امثالی که هم وظیفۀ طبقۀ حاکم و مردم نسبت به یکدیگر و هم ویژگی­های حاکمان شایسته و ناشایست را بیان می­کند و از سویی آفرینش ذو...

ما می دانیم که زبان در زندگی بشر نقش های گوناگونی را ایفا می کند، زبان دانش بشری را حفظ و آن را نسل به نسل انتقال می دهد. زبان به ارزشیابی پدیده ها و حقایق کمک می کند. با زبان است که ما قادر به بیان احساسات، شادی و غم خود خواهیم بود. به واسطة زبان است که ما به انتقال اطلاعات به یکدیگر و درخواست انجام عملی توانمندیم. می توانیم دربارة مسئله ای فکر کرده و به بحث بپردازیم و دریافت هایمان را تجزیه و...

چکیده بزرگترین گروهبندی در جوامع انسانی به دو گروه زن و مرد به دنبال خود صفات، ویژگی ها و در مجموع هویت های متفاوتی را برای هر دسته از افراد در جامعه و فرهنگ تعیین می کند و این جنسیت تعریف شده در هر فرهنگ از طریق منابع جامعه پذیری و بویژه از طریق ادبیات شفاهی (فولکلور) به نسل های بعدی منتقل می شود. بنابراین موضوع مطالعه حاضر بررسی جایگاه زن در فرهنگ عامیانه ی کردی با تکیه بر ضرب المثل ها و مث...

در این مقاله به موضوع اصطلاحات و تعبیرات با مفهوم «بیهوده سپری کردن وقت» و «سرگرم امور عبث بودن» نزد مردم ایران و روسیه پرداخته شده است. روشن است که بیهودگی در زبان و فرهنگ هر دو ملت ناپسندیده است. اصطلاحات، عبارات و ضرب المثل هایی را که دلالت بر این معنا دارند، در دو گروه بزرگ انجام کار بیهوده که با سختی همراه نباشد و انجام کار بیهوده که رنج و زحمت بسیار برای فاعل آن به همراه داشته باشد، تقسیم...

حاتم بن عبدالله طایی از شخصیتهای مطرح در ادبیات مشرق زمین و بویژه ادبیات فارسی و عربی است . نامحاتم صدها بار در متون کهن فارسی اعم از نظم و نثر آمده و حکایت های فراوانی از بخشش های وی موجوداست . داستان هایی چند نیز از حاتم طایی در ادبیات عامیانه برجای مانده که در مطالعات فولکلوریک بسارزشمند است . آنچه در این نوشتار آمده اطلاعاتی از زندگانی حاتم طایی، جایگاه وی در ادبیات منظوم ومنثورفارسی، ضرب ا...