رواقیـون که کمی بعـد از ارسـطو در آتـن، به تـرویج نظـریات فلسـفی خـود پرداختند، نظریه علیت را پذیرفتند و آن را اصلی اساسی در فلسفه طبیعی و اخلاقی خود به شمارآوردند، اما نه به همان صورت که ارسطو آن را تبیین کرده بود. نه تنها تعریف و تصور آنها از علیت متفاوت بود، بلکه نظریه علل اربعه را نیز نپذیرفتند و همچون حکمای پیشا سقراطی، فقط به علت مادی رسیدند و خدا را نیز مادی انگاشتند. در میان نحله های فع...

تیمائوس از مهمترین کارهای افلاطون است. این أثر به راستی کاری جامع در باب نظریه جهانشناسی یا طبیعیات افلاطون است و پس از وی در ادوار گوناگون زمانی تا پایان فلسفه یونان یعنی سده ششم پیش از میلاد، همواره مورد توجه و اقبال بوده و تفاسیر گوناگونی بر آن نگاشته شده است. این مقاله تلاش می کند تا به سیر تحول چگونگی فهم آن تا زمان پروکلوس، به گونه ای مختصر نگاهی بیندازد.

مضمون «گوشه­نشینی جنگجو»، یکی از ویژگی­های کارکرد جنگاوری، عبارت است از عزلت اجبـاری و موقت جنگجـو در شرائطی خاص که جنگجو با اکراه به آن تـن می­دهد و با بروز رویدادهایی معیّن (که در نمونه­های بررسی­شده در این مقاله آغاز یا تدارک یک جنگ بزرگ است) از بنـد آن رها می­شود. در روایات حماسی یونانی و هندی، دست­کم دو نمونه از این مضمون را می­یابیم: آخیلِس، قهرمان ایلیاد، که در نوجوانی به تدبیر مادرش تتیس ...

در بررسی سکه‌های نخستین اشکانیان، پژوهشگران بیشتر بر میراث یونانی‌مآبی و پارسی-هخامنشی به‌عنوان عناصر مسلط تأکید می‌کنند و عناصر سکایی عموماً نادیده انگاشته می‌شوند. یکی از نقش‌مایه‌های این سکه‌ها، سرپوش قائم نوک‌تیزی است که بر سر شاه قرار دارد. مسئلة اصلی پژوهش، بررسی خاستگاه سرپوش شاهان نخست اشکانی است که عموماً متأثر از سکه‌های شهرب‌های هخامنشی و فرهنگ پارسی انگاشته می‌شود. فرضیة این مقاله، اح...

مهم ترین مشکل در مطالعۀ فلسفۀ سیاسی فارابی، درک ماهیت معماگونه اندیشۀ اوست که از ترکیب فلسفۀ سیاسی یونانی، اندیشۀ ایرانشهری و آموزه های اسلامی به وجود آمده و به راحتی در سه گانۀ مشهور مستشرقین یعنی فلسفۀ سیاسی یونانی، شریعت نامه های فقهی و اندرزنامه های ایرانشهری نمی گنجد. در پژوهش حاضر، چارچوب کلی روایت های ارائه شده دربارۀ فارابی به سه مقام توصیف (پرسش های منبع یابی)، تفسیر (پرسش های هویت یاب...

حنین بن اسحاق (194-260ق) یکی از پرکارترین دانشمندان دورة اسلامی است. او در طب، فلسفه، منطق، اخلاق، علوم طبیعی و کلام مسیحی آثار فراوانی تألیف و ترجمه کرده است. در این مقاله ضمن معرفی مهم ترین آثار او در طب و فلسفه و منطق، گزارشی مختصر از آرای وی در کلام مسیحی عرضه می شود. جدول شمارة 2 نیز تلخیصی سودمند از رسالة حنین دربارة آثار جالینوس است که حاوی فهرست نسبتاً کاملی از ترجمه های پزشکی حنین و یار...

این مقاله سعی دارد، بر خلاف نگرشهای رایج، تا حد امکان، رابطه »نظاماجتماعی و اقتصادی » با « نظام حکومتی« أو ت ثیر این دو بر یکدیگر در دوران آل بویه، رامورد بررسی قرار دهد، با توجه به این رویکرد، در این تحقیق سعی شده به سئوال اساسیاین دوره که عبارت است از؛ دلایل عدم خلع خلیفه سنی توسط حاکمان شیعی مذهببویه پاسخ داده شود، فرضیه اصلی این مقاله آن است که توضیح دهد دلیل اصلی عدم خلعخلیفه توسط بویهیان ...

آفرینش یعنی چیزی را از نیستی، هست کردن؛ هر قوم و ملتی با توجه به محیط و جغرافیای محل زندگی برای آفرینش جهان، داستان مخصوص به خود دارد و این افسانه ها و اسطوره ها درباره ی جهان پیرامون، پاسخی به نیازهای مادی و روانی آنهاست که از عناصری ترکیب یافته که قابل مبادله بین اقوام و ملت هاست. در همین راستا اقوام ایرانی، یونانی و رومی، هر یک اساطیر مختص به خود را در رابطه با آفرینش دارند که در این پژوهش ب...

واژة خدیو، از وام واژه های ایرانی شرقی، در زبان فارسی، با دو معنای «شاه، سرور» و «خداوند، خدای بزرگ و یکتا» آمده است. واژة خدیو همانند واژه های معادل آن در دیگر زبان های ایرانی از واژة یونانی /auto-krator/ aύτokράτωρ به معنای «خود توانا، خود نیرومند» گرته برداری شده است. این واژة یونانی و شکل های گرته برداری شدة آن در زبان های ایرانی به حوزة مباحث سیاسی مربوط و به معنای «سرور و شاه» بوده است. ب...

اساطیر ملی هر کشوری، روایتگر سرگذشت قدسی ابر انسانها و پهلوانان آن کشور است که در طی روزگاران در اذهان اسطوره پرداز مردمان شکل گرفته و به تدریج بنیانهای حماسی فرهنگ و ادبیات آن سرزمین را پدید آورده است. در این نوشتار، ضمن تأکید بر ضرورت مقایسه اساطیر یونانی با اساطیر ایرانی مندرج در اوستا و متون ادبی پهلوی، به بیان برخی همسانی های میان گرشاسب آریایی و هراکلس یونانی پرداخته ایم و برخی کردارهای ...