تحقیق حاضر، براساس پنج کتاب (قابوس نامه، تاریخ بیهقی، سفرنامه ناصرخسرو، سیاست نامه و کیمیای سعادت )است . این آثار، هر یک از جهاتی(سیاسی، حکومتی، اخلاقی، تاریخی، جغرافیایی، ادبی و فرهنگی) اهمیت دارند و مجموعا"، مجموعه فرهنگ ایران را قبل از حمله مغول بیان می کنند. نویسندگان این آثار نیز دارای وجهه و شخصیت برجسته ای - هر یک از جهتی - هستند. نظام الملک ، نماینده طبقه حاکم قرن پنجم، بیهقی، نماینده ط...

شهرآشوب متنی است که موضوع آن نکوهش یا ستایش مردمِ یک شهر یا درباریان، و توصیفِ عاشقانۀ صاحبان شغل-های اجتماع باشد. شهرآشوب¬ها با جامعه پیوندی نزدیک دارند. پژوهش در حوزة شهرآشوب اندک¬ است، و برخی زوایای آن، هنوز در مُحاق. در این رساله، مهم¬ترین شهرآشوب¬های ادبیّات فارسی ؛ یعنی شهرآشوب¬های مسعود سعد سلمان، مهستیِ گنجوی، امیرخسروِ دهلوی، کلیمِ همدانی، سیدای نسفی، صنایع¬البدایعِ سیفیِ بخاری، مجمع¬الاصنافِ ...

هر زبانی بر اساس نیازهای خود واژه هایی را از زبان های دیگر وام می گیرد که زبان فارسی نیز این گونه می باشد. از میان زبان ها، زبان عربی بیش و پیش از هر زبان دیگری بر زبان فارسی تأثیر گذاشته است. واژگان بسیاری طی 11 سده وارد زبان فارسی شده است. ورود زبان عربی به قلمرو شعر فارسی به یک دوره زمانی و یا شاعری خاص بر نمی گردد. بلکه همه شاعران پارسی زبان کم و بیش زبان عربی را در سروده های خود بکار برده ...

شعر فارسی ازجهت یگانگی شکل و معنا در زمان رودکی قالب اساسی خود را می یابد؛ اما ساخت هنری بیت شعر فارسی در عهد رودکی و هم زمانانش هنوز به استقلال کامل نرسیده است. از موقعیت دید نحوی نیز، بیت شعر ادبیات کلاسیک جمله ای دارای مضمون واحد است؛ بنابراین، بیت خردترین واحد شکل و مضمون شعر است. در شعر حافظ بیت نه تنها از لحاظ ریتم، آهنگ و نحو، بلکه ازنظر معنا هم در تناسب با ابیات دیگر شعر استقلال دارد. د...

تالپوریان بین سال‌های 1700 تا 1782 م. در سند حکمرانی کردند و زبان دربار آنان، فارسی بود. یکی از شاعران آن خاندان غلام‌محمدخان لغاری بود که خانواده‌اش علاقه‌ای خاص به شعر و فرهنگ و زبان فارسی داشت. وی فرزند علی محمد خان (1250-1162 هجری) بود و فارسی و عربی را نزد پدر خود آموخت. غلام محمدخان ابتدا به عنوان مشاور، فرماندهی با آوازه بود. وی در سال 1279 هجری درگذشت. غلام در سرودن شعر فارسی تسلط کامل...

تاریخ ادبیات فارسی، سرشار از تاثیر و تاثرات حقایق عرفانی از لطایف و ظرایف شعر و ادب فارسی و نیز ادبیات فارسی از اندیشه های متعالی و بلند عرفانی است.اما به راستی این کنش ها و واکنش ها از کجا آغاز می شود، چه هنگام به اوج و شکوفایی خود می رسدو تاکجا دامن می کشد؟ این مقاله می کوشد با بررسی اجمالی آثار چهار شاعر بزرگ وعارف نامدار، حکیم سنایی غزنوی، شیخ فرید الدین عطار نیشابوری ، مولانا جلال الدین ر...

هوشنگ ابتهاج به عنوان شاعری متعهد و آگاه به ظرایف موسیقی کلام، کوشیده است شعر خود را با زبانی شیوا و بیانی متناسب با موسیقی عرضه نماید. موسیقی شعر که از مباحث جدید و اساسی شعر فارسی است؛ عبارت است از: نظم خاصی که درمحور افقی وعمودی شعر، توسط هماهنگی میان واژه ها و آرایه های زیباشناختی و بدیعی در بافت شعر شکل گرفته و باعث نظم و انتظام آن میگردد. بنابراین تعریف موسیقی شعر توسط دکترشفیعی کدکنی به...

درون مایه زیر بنا، اندیشه ی اصلی و پیام پدید آورنده ی اثر است و از بررسی درون مایه، خطوط ذهنی خالق اثر را می توان شناخت .شعر حاصل عاطفه است؛ چرا که عکس المعل انسان در برابر رخدادهای عینی یا ذهنی باعث خلق شعر می شود. کسرایی در عصری می زیسته است که جامعه دچار رخدادهای مهم سیاسی شده بود به همین علت اشعار او از صبغه ی سیاسی و اجتماعی زیادی برخوردار است.عشق، نوستالژیک و طبیعت گرایی درون مایه های اصل...

مسمّط یکی از قالب های شعر فارسی است که از آغاز تا کنون از نظر مضمون و محتوا و وزن های عروضی فراز و نشیب های متعددی را از سر گذرانده است. مسمّط را بر حسب شماره مصرع های هر بند به نام های مثلث، مربع، مخمس، مسدس و مثمن نیز خوانده اند و این نوع آخر از همه بیشتر در دیوان منوچهری است. پس از منوچهری این قالب شعری بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در عصر مشروطه که هنر شاعری در خدمت مبارزه و آزادی خواهی قرا...

مقاله ی حاضر می کوشد با بازخوانیِ «محتوا» و «صورت» در شعر «ققنوس» نیما، وجوهِ «مدرن» بودن را در آن واکاود و نشان دهد که اگر ققنوس «سرآغاز شعرِ مدرنِ فارسی» قلمداد می شود، این «مدرن بودن» در کدام وجوهِ این اثر و چگونه خودنمایی می کند. برای رسیدن به هدف یاد شده، نخست ویژگی های «پارادایم»های «پیشامدرن» و «مدرن» به شکلی گذرا و فشرده از منابع استخراج و ذکر گردیده و پس از آن، آرایِ منتقدان درباره ی شعر «قق...