نقد سلطه و تلاش برای بازگشایی امکان رهایی محتوای اصلی نگرش هایی را تشکیل می دهد که می توان آن ها را نگرش انتقادی نامید. از جمله ی متفکران انتقادی باید به کارل مارکس و میشل فوکو اشاره کرد. مارکس و فوکو با تاکید بر اشکال متفاوتی از سلطه، درک متفاوتی را از مفهوم رهایی ارائه می کنند. مارکس با تاکید بر اهمیت "کار"، در فرایند تحقق رهایی، بر مکانیزم های سلطه ی موجود در جامعه ی سرمایه داری تاکید می کند...

وقوع انقلاب اسلامی در ایران و تغییر ترکیب جمعیتی برخی کشورهای غربی به واسطه حضور فزاینده اقلیت های مسلمان در این کشورها طی دهه های اخیر باعث شده تا پوشش اسلامی اهمیتی خاص پیدا کند. در این راستا حوزه ای پژوهشی نیز تکوین یافته که شیوه ای خاص از ادراک موضوع را سامان داده و دانشی معین از آن را تولید کرده است بی آن که پیش فرض ها، رویکردها، و یا نحوه طرح مسائل در آن مورد باز اندیشی قرار گرفته شده باش...

چنتال موفی از متفکرانی به حساب می آید که بعد از وقوع «طوفان پست مدرنیسم» یک نظریه سیاسی طراحی کرده و در آن، دستاوردهای پست مدرنیسم و نقدهایی را که علیه مدرنیته وارد شده، مد نظر قرار می دهد. به زعم موفی، عقل مدرن مجبور است محدودیت های خود را بپذیرد و سوژه انسانی را نه چیزی ثابت، واحد، ذاتی و حقیقی بلکه موجودیتی سیّال و متحول، در حال شکل گیری، محصول روابط قدرت و تعامل با غیرسازنده به حساب آورد. به...

حریم خصوصی از مباحث مهم و عام اخلاق است که در حوزه اخلاق حرفه ای به ویژه اخلاق پژوهش چالش های فراوانی را ایجاد کرده است. همچنین تحولات علمی باعث شده اند که انسان و سوژه انسانی در معرض پژوهش ها وآزمون های مختلف قرارگیرد و به لحاظ پیشرفت های فنی نیز امکان دسترسی، ذخیره و بازیافت حجم انبوهی از اطلاعات میسر شده است. از جمله مهم ترین پژوهش های معطوف به سوژه انسانی می توان از تحقیقات بالینی پزشکی، بر...

در این مقاله کوشیده­ایم تا وجود نوعی ابهام را در کاربرد مفهوم سوژه در آثار آلن بدیو مشخص سازیم. این ابهام مربوط به وجود یک ناسازگاری و دودستگی میان تعبیرات مختلف بدیو پیرامون آن مفهوم است. این ناسازگاری به برانگیخته شدن تفاسیر مختلفی در این خصوص منجر شده است. ما با بررسی عبارات بدیو و ضمن توجه به رویکردهای مختلفی که نزد شارحان آثار وی وجود دارد نهایتاً پیشنهاد کرده­ایم که برای دست یافتن به یک فه...

بی‌تردید مرلوپونتی در تألیف کتاب پدیدارشناسی ادراک از آثار مختلف هوسرل، به‌ویژه کتاب ایده‌ها ... ІІ و تأملات دکارتی بهرۀ فراوانی برده است. اما تأمل در نوع نگرش مرلوپونتی دربارۀ ثنویت تن‌ـ‌سوژۀ دکارتی و مقایسۀ آن با دیدگاه هوسرل، تمایز میان این دو نوع نگرش را آشکار می‌سازد. اگرچه هوسرل در برخی آثارش بر پیوند نزدیک تن و سوژه تأکید می‌کند، اما اصرار او بر عناصری همچون تأویل پدیدارشناختی و سوژۀ است...

در بسیاری از موراد می‌توان داعیه مبتنی بر بازنمایی واقع را از پرسپکتیو ابداعی رنسانس و متون درباب آن خوانش کرد اما با اتکا به شواهد موجود می‌توان آن را صرفاً به مثابه نظامی وحدت بخش در گستره تصویر قلمداد کرد که با خصایص سوبژکتیو همسویی بیشتری دارد. با توجه به شواهد موجود به نظر می‌رسد پرسپکتیو رنسانس نه تنها باز نمایانگر واقعیت عینی نیست بلکه مطابقت چندانی هم با دریافت‌های بینایی انسان ندارد. اگ...

چکیده یکی از اشکال قدیمی مستند، مستند مرد مشناسی یا قو منگارانه و به تعبیر جدید انسا نشناسی تصویری است که در ارتباط مستقیم با علم انسا نشناسی، با طرح پرسش در ماهیت و منشأ رسوم ها و نهادها و چگونگی کاربرد فرهنگ در زندگی انسان ها، ب هدنبال تأملی در معنای تفاو تهای فرهنگی و اجتماعی است. انسا نشناسی در نگرۀ سنتی مستند شامل دو رویکرد روایی مشاهده ای و مشارکتی است که در آنها سوژه- فیلمساز به مثاب...

با رجوع به فهم و درک عرفی متوجه این مطلب می شویم که تلقی عامه وجود داشتن را امری ممکن می داند و صحبت از ممکن بودگی موجودات را سخنی معقول و بدیهی تلقی می کنند. این تلقی از مفهوم وجود، مستلزم این است که وجود در جایگاه محمول جمله باشد و در ردیف اوصاف عادی به شمار آید، زیرا بنابر چنین برداشتی مصادیق وجود همانند مصادیق اوصاف عادی از وضعیت ممکنی به وضعیت ممکن دیگر تغییر می کنند و این مطلب بازگوکنندۀ ...

مسئله ی این رساله، درک سرگشتگی سوژه ی مدرن ایرانی در بطن مدرنیزاسیون آمرانه از رهگذر اکتشاف و توصیف چگونگی رویارویی او با تناقضات ذاتی زندگی مدرن بر بستر منازعات تاریخی ـ اجتماعی و از منظر ادبیات است. به عبارت بهتر، می خواهیم بدانیم چرا سوژه ی بازنمایی شده در ادبیات داستانی ایران سرگشته است و این سرگشتگی او چه نسبتی با تجربه اش از زندگی در شهر مدرن پیدا می کند؛ تجربه ای که در دوره ی مورد نظر بر...