حق دسترسی به دادگستری در دیوان عدالت اداری با نگاهی به نظرهای شورای نگهبان مجتبی همتی*   استادیار دانشکده­ی حقوق قضایی دانشگاه علوم قضائی و خدمات اداری، تهران، ایران   دریافت: 1/9/1395                                            پذیرش: 21/11/1395 چکیده در نظام جمهوری اسلامی ایران اصل 34 قانون اساسی، تضمین‌کننده‌ی حق مطلق دسترسی به دادگستری است که غیرقابل سلب یا تحدید است. از طرف دیگر، اصول 170...

در حالی که قرن‌ها نظام حقوقی منابع آب به‌خصوص در مناطق کم‌آب مرکزی ایران مبتنی بر نهاد نظام‌مند و عمومی قنات در جهت صیانت و استفادۀ پایدار از منابع آب با رویکرد منافع عمومی و مصلحت عامه بود ورود تکنولوژی جدید حفاری و مکش موجب ظهور چاه‌های عمیق و حق بهره‌برداری از چاه‌های آب به مالکان خصوصی واگذار شد. استفاده از این «منبع مشترک» گرفتار رقابت و بهره‌برداری بی‌رویه شد و منافع درازمدت عمومی و بین‌ن...

یکی از اصول اساسی و پایه حقوق بین­الملل معاصر، اصل حق تعیین سرنوشت است که بر اساس آن همة افراد و دولت‌هامی‌توانند امور خویش را در زمینه­های مختلف سیاسی،اقتصادی و اجتماعی اداره و راهبری کنند. امروزه، دامنه مفهومی‌این حق به خاطر توجه روزافزون به مسئله دموکراسی و حقوق بشر و مسائل دیگرغنی­تر شده و استحکام بیشتری یافته و تخطی و تجاوز از آن مسئولیت بین­المللی دولت­ها را مطرح می­کند. یکی از سوالات مطر...

عقد نکاح همانند سایر عقود معاوضی از قابلیت پذیرش هر گونه شرط جایز برخوردار است، با این تفاوت که نکاح از عقود خاص به‌شمار می‌آید و برخی از آثار مترتب بر آن را باید تعبداً همان‌گونه که هست پذیرا شد. از جمله شروط متصور در ضمن عقد نکاح، شرط عدم رابطۀ جنسی است. برخی از محققان محترم در نوشتارهای خود جواز چنین شرطی را با عنوان تمکین حق است نه حکم، مطرح کرده‌اند. آنان برای اثبات سخن خود به دلایلی نیز تم...

«حق ‌الله» از مفاهیم کلیدی فقه اسلامی- مستقیم یا غیرمستقیم- و مبنای تمامی احکام فقهی است. این پژوهش ضمن اثبات این مدعا نشان داده که واژۀ حق در ترکیب یادشده با این واژه در ترکیب «حق‌ الناس» به یک معنا نیستند، بلکه یکی مجاز است و دیگری حقیقت. و این دو حتی مشترک لفظی هم نیستند؛ چون صاحبانشان با هم چنان دوگانگی‌ ماهوی و بنیادینی دارند که این دوگانگی‌ها ماهیت حقوقشان رابه نحو ریشه‌ای متحول می‌کند. ا...

چکیده مالکیت حقی است فطری برای بشر تا با آزادگی، زندگی خود را در مسیر تکامل سیر نماید. اسلام حق مالکیت را جز فطرت انسان و محترم می شمارد و در عین حال به اعتدال می اندیشد و برقراری قسط و عدالت را از راه های مختلف توصیه می کند. در نظام حقوقی ایران نیز مالکیت شخصی مشروع افراد محترم است و ضوابط آنرا قانون معین می کند. اما زمانی که میان نیازهای عمومی جامعه و منافع اشخاص تعارض حاصل می شود، سلب مالکی...

حقّ تداوم حیات، یکی از اصلی ترین امتیازات طبیعی بشر می باشد که دیگر حقوق طبیعی بر آن مبتنی و زمینه تکامل با آن محقق می گردد. بداهت حق برخورداری از این امتیاز، موجب گردیده تا برخی معاندین، به توهم انکار کرامت نامسلمانان و برخی مجرمان از سوی مکتب اسلام، این مکتب رهائی بخش را متهم به نادیده انگاشتن حق حیات آنان نموده و با ادعاء تهافت بخشی از احکام جزائی اسلام با حقوق بشر مدرن، چهره ای خشن و ضدبشری ...

خلاصهسابقه و هدف: انگاره های انسان شناختی یکی از مقولات بنیادین در اندیشه معاصر است و مرگ از روی ترحم، (اتانازی) از مسائل بنیادی اخلاق زیستی بشمار می رود. برخی اندیشمندان همکاری آگاهانه با بیمار در پایان بخشیدن به زندگی دردناک وی را مجاز می دانند و معتقدند بیمار حق دارد تا مرگ خود را آگاهانه برگزیند و «حق مرگ» را برای چنین بیمارانی بر اساس اصول اخلاقی بشری قائل شده و حتی در برخی از کشورها آن را...

قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 با پیش‌بینی حق برخورداری متهمان و مظنونان از معاضدت وکیل مدافع در تحقیقات مقدماتی و تأکید بر حق همراهی وکیل مدافع در این مرحله، عدم اعتبار تحقیقاتی که بدون حضور وکیل مدافع انجام شده است، الزام مقام قضایی به صدور قرار عدم دسترسی وکیل به پرونده، قابل اعتراض بودن این قرار ظرف سه روز، به رسمیت شناختن حق برخورداری متهم از معاضدت وکیل تسخیری در تحقیقات مقدماتی در جرا...

در اسلام، از سویی استقلال مالی و کسب و کار زن پذیرفته شده و از سوی دیگر ریاست زوج بر خانواده و حق تمکین او محدویتی برای زوجه در اشتغال ایجاد کرده است؛ به گونه ای که زوجه بدون اذن زوج نمی تواند از خانه خارج شود یا به مشاغلی پردازد که با مصالح خانواده یا حیثیت خود و همسرش منافات داشته باشد. این تناقض ظاهری که در قوانین ایران هم دیده می شود، مسأله پژوهشی مقاله حاضر است که نویسنده طی آن با استناد ب...