هر گونه قضاوت و داوری در مورد اثر هنری یا حقیقت هنر و زیبایی، مبتنی بر این اصل است که انسان پیش از حکم، تصوری از هنر و زیبایی داشته باشد. آیا منشأ تصوری که از حقیقت هنر در ظرف ادراکی انسانها به تحقق پیوسته است، حقیقی است؟ و یا آنکه منشأ آن تصور، اعتباری و مبتنی بر سلیقه و عادت و ذوق و پسند و تداعی و خواستهای فردی و اجتماعی است، که پنداری از صورت و حقیقت هنر را در ذهن به وجود آورده است؟ اثر هنر...

تاریخ جهانگشای جوینی، پدیدآوردۀ عطاملک جوینی، یکی از شاهکارهای نثر فنّی در زبان فارسی و در مقایسه با آثاری چون تاریخ وصّاف، از عیب تکلّف و ملال انگیزی مبرّاست. موضوع مقالۀ حاضر بررسی پیوند میان زبان زیبا و نسبتاً دشوار جوینی با محتوای تاریخ و اندیشه های این نویسنده است. بنابراین کوشیده ام در آغاز، متن را به اختصار معرفی کرده، ساختار و اجرای سازندۀ آن و ارزش تاریخی اش را نشان دهم. از آن پس تقریباً تما...

چکیده  متخیله قوه ای از قوای نفس انسانی است که معمارِ عالم خیال است. اثر هنری ماهیت خویش را از عالم خیال دریافت می کند. زیرا کار خیال، صورت سازی است و بر اساس شهود هنرمند است که خیال، صور هنری می آفریند. هنر از عالم خیال می رسد و فلسفه از عالم عقل. تصویرگر هنرمند، زیباترین صور خیالی متون ادبی را مصور می کند و بر اساس «رجحان صور زیباشناختی» تصاویر تخیلی از متن داستانی و روایت، تصویرِ خویش را می ...

اساساً لایه های صوتی هر زبان قبل از لایه های سه گانه ی دیگر (صرفی، نحوی، معنایی) اولین بخش ماهیت زبانهای بشری را تشکیل می دهد و چون از نظر زبان شناسان، زبان اولاً و بالذات اصواتی است که بشر برای انتقال مفاهیم ذهنی خود جعل و اصطلاح کرده است، مباحث آواشناختی را اولین گام برای تفسیر این زبانها تلقی می کنند. قرآن کریم زیباترین متن ادبی و بزرگترین معجزه ی بلاغی و بهترین کتاب هدایت انسانهاست. بدون شک...

نوآوری­های قابل تأمّل در صوّر خیال و تلاش در خلق تصاویر و ترکیبات تازه در شعر امروز، زبان را از یکنواختی، خارج کرده و به آن حیاتی دوباره بخشیده است. شاعران معاصر با شخصی­سازیِ عواطف در دو محور همنشینی و جانشینی و عدول آگاهانه از خودکاریِ زبان، اصــولِ قراردادی را­ پس می­زنند تا کلام خویش را برجسته کنند. در این رهگذر، شاعران ایران و عراق با توجّه به قرابت­های خاصّ فکری و فرهنگی، و تحت تأثیر عوامل مختلف...

جهان بینی و اندیش ههای اعتقادی جوامع در شک لگیری صورت های هنری تأثیر بسزایی دارند . باور به تقدس مظاهرباروری از جمله باورهایی است که در اندیشة ایرانیان از دیرباز قابل مشاهده بوده و پس از اسلام نیز، در پیوند با حکمتاسلامی، از تداومی تاریخی برخوردار گشته است. انگاره های مؤنث، ب هعنوان نمادهای باروری، از دیرباز به صورت هایگوناگون در اساطیرِ بسیاری از تمد نها شکل گرفته و مورد ستایش قرار گرفت ه اند ....

نثر فنّیِ نفثه المصدور را محمّد خُرَندزی زیدَری نَسَوی در نیمه نخستِ سده هفتم هجری قمری نوشت. این کتاب افزون بر اینکه موضوع اصلی آن بیشتر، شرح حالِ خود نویسنده در هنگامِ حمله مغول است، در بر دارنده مطالب تاریخیِ ارزشمندی نیز می باشد. دوگانگیِ هدفِ نویسنده برای تاریخی و ادبی نوشتن، سبب شده است که پژوهشگران و سخن شناسانِ ادب فارسی درباره ارزش ادبی آن هم صدا نباشند. بعضی این اثر را تنها نثری فنّی به انگیزه بازتاب...

شاهنامه گنجینه ای است از واژگان اصیل فارسی که شناخت و استفاده از این واژگان موجب غنای زبان فارسی می گردد. امروزه برخی از این واژگان یا کمتر استفاده می شوند و یا در مفاهیمی محدودتر و گاهی متفاوت بکار می روند. واژه هنر یکی از واژگان ناب فارسی است که در شاهنامه بار معنایی گسترده ای دارد و امروزه دایره ی معنایی این واژه بسیار محدودتر شده است. فردوسی در شاهنامه از این واژه با ترکیبات و مفاهیم متنو...

درمیان ملل و اقوام مختلف و حتی بین افراد یک جامعه، معیارهای زیبایی با هم تفاوت دارد. ارسطو داشتن نظم واندازه را زیبایی می داند. فلوطین زیبایی هر چیزی را تناسب درونی آن چیز بر می شمرد. افلاطون زیبایی را نظم و قاعده ای خاص می داند و آن را از دیدگاه سودمندی بررسی می کند. سقراط سودمندی را نتیجه و معلول زیبایی می داند نه خود آن و می گوید: زیبایی نمی تواند تناسب باشد گر چه مفهوم تناسب و تقارن و توازن...