هورامی از گویشهای گورانی و زیر مجموعة شاخة زبانی گورانی- زازا است و یکی از گویشهای ایرانی شمال غربی به شمار میآید. هورامی گویشی محافظه کار است و ویژگیهای آوایی و صرفی کهنی را حفظ کرده است؛ از اینرو بررسی ریشه شناختی این گویش ما را به نکات جالبی در شناخت دقیقتر زبانهای ایرانی رهنمون میسازد. در این مقاله به بررسی ریشه شناختی برخی فعلهای گویش هورامی پرداخته شده و صورت فرضی دورة میانة گویش و نیز صو...

شاهنامه، حماسه جاویدان و گران‌سنگ فردوسی، در اقیانوس ادب فارسی، دریایی است عمیق و بیکران و آکنده از مرواریدهای درخشان فرهنگ ایرانی که کندوکاو درباره آنها از ابعاد مختلف ادبی، تاریخی، اجتماعی، اسطوره‌ای، آیینی، زبان‌شناسی، و ... می‌تواند سالها آبشخور پژوهشگران زبان و ادب فارسی باشد. مقاله حاضر به بخش کوچکی از مختصات زبانی شاهنامه؛ یعنی ماضی نقلی و انواع آن اختصاص دارد. ابتدا پیشینه تحقیق به اجما...

در سه فصل اول به ترتیب وجوه اشتراک و افتراق این گویش با زبانهای ایرانی میانه غربی از نظر آواشناسی صرف و نحو مورد بررسی قرار گرفته است و در فصل چهارم نتایج این مقایسه ذکر شده و در فصل پنجم نیز شماری از واژگان این گویش که از پیکره تحقیق گردآوری شده اند به صورت واژه نامه ذکر شده است. علیرغم فاصله زمانی و کاستی های موجود در شیوه مقایسه که بر مبنای صورت امروزی گویش با زبانهای ایرانی میانه غربی بوده ...

واج /l/ یکی از واج های زبان فارسی است که دارای چند منشأ متفاوت است. منشأ واج /l/ در شماری از واژه های زبان فارسی نیز مشخص نیست.این مقاله بر آن است تا با بررسی سیر تحوّل واج /l/ و واجهایی بپردازد که در زبان فارسی منجر به شکل گیری واج /l/ شده اند. در این خصوص سیر تحوّل واج /l/ در دیگر زبانهای خواهر ایرانی نیز بررسی شده است، چرا که این زبانها به نحوی در زبان فارسی تأثیر گذاشته اند. در این مورد، تحوّ...

تاریخ‌گذاری نسبی در زبان‌شناسی تاریخی، مشخص کردن ترتیب زمانی دگرگونی‌های آوایی گوناگونی است که در واژگان یک زبان انجام می‌گیرد. این موضوع، از آن جهت اهمیت دارد که ترتیبِ زمانیِ گوناگونِ دگرگونی‌های آوایی، بر چگونگی دگرگونی آوایی واژگان زبان و یافته‌های حاصل از آن‌ها تأثیر می‌گذارد. در این مقاله، نمونه‌هایی از دگرگونی چند واژه در زبان‌های ایرانی بررسی شده‌است. هدف از انجام این امر،  فهم آن است که ک...

چکیده دوران معاصر شاهد تغییرات بنیادین در دو کشور مصر و ایران بود. از مهمترین آنها جنبش مشروطیت است که در زندگی و دوران جدید این دو کشور ظهور کرد و از این حیات، دوران ادبیِ زیبایی شکل گرفت که پیش از این شاهد آن نبودند. در این میان ادیبان و شاعران نیز با وقایع زمانه و رقم زدن سرنوشت ملت خود همگام شدند. از برجسته ترین شاعران این دوره "محمود سامی بارودی" و "ملک الشعراء بهار" است که در چارچوب ادبی...

مقاله حاضر پس از ارائه گزارشی مختصر در باب رویکردهای سنتی و معاصر به مسأله نظم قرآن، با درپیش گرفتن روش توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی رویکرد «میشل کویپرس»، قرآن پژوه بلژیکی معاصر خواهد پرداخت. وی با تکیه بر نظریه نظم متقارن که خود ریشه در بلاغت سامی دارد، به تحلیل بلاغی متن قرآن می پردازد. اندیشه نظم متقارن نشان خواهد داد که متن قرآن منسجم است و هر آیه درست همانجایی از متن که باید، قرار گرفته است. ...

پرداختن به اندیشۀ اجتماعی شاعران و نویسندگان و بررسی رابطۀ آن با شعر، به عنوان بخشی از ساختار ذهنی جامعه، از موارد ضروری در حوزۀ مطالعات جامعه­شناسی ادبیّات به شمار می­رود. رابطۀ دامنه­دار و گستردۀ زبان و ادبیّات فارسی با زبان و ادبیّات عربی، رابطه­ای تاریخی است و در مقاطع مختلف، دستخوش تحوّلات و فراز و فرودهایی بوده است. از قرن هجده میلادی به بعد، جریان­های فرهنگی جهان تحت تأثیر تحوّلات جدید اجتماع...