در این مقاله، رمان باغ بلور (1365) نوشتة محسن مخملباف از منظر نحوة تعامل با گفتمان غالب اجتماعی در این دهه، در موضوع زنان و با استفاده از تحلیل متنی برمبنای دستور نقش‌گرا و عمدتاً با استفاده از مؤلفه‌هایی که سیمپسون (Paul Simpson) (1993) بر آن‌ها تأکید کرده است و سپس تبیین یافته‌ها بر اساس نگره‌های تفسیری تحلیل فمینیستی ـ انتقادی گفتمان تحلیل شده است. باغ بلور به جریانی در داستان‌نویسی فارسی تعل...

چکیده «عشق» یکی از برجسته‌ترین مضامینی است که شاعران و نویسندگان در طول تاریخ ادبیات فارسی، همواره به آن توجه‌ای ویژه داشته‌اند. متون نظم و نظر پارسی از دیرباز تاکنون، عرصه‌ی نمایش دو گونه‌ی عشق مجازی و عشق حقیقی بوده است. در آثار منثور کهن، عالیترین جلوه‌های عشق را می‌توان در آثاری همچون مناجات‌نامه‌ی خواجه عبدالله انصاری و سوانح العشاقِ غزالی به تماشا نشست. رمان در سده‌ی اخیر، به ع...

رمان‎نویسی در ادبیات فارسی گونۀ ادبی جدیدی است که مقارن با مشروطه رواج یافت. این نوع ادبی در ایران هم‎زمان با ورود به دورۀ نوین اجتماعی شکل گرفت و واقع‎گرایی و توجه به مسائل اجتماعی یکی از اصلی‎ترین مضامین آن گردید. رمان واقع‎گرا در ایران به دلیل اهمیت و کارکرد خاص خود، همواره در تعامل با نهادهای اجتماعی بوده است و نویسندگان عموماً بیان واقعیت‎های اجتماعی را برای خود نوعی رسالت می‎دانسته‎اند. یک...

یکی از مباحث پیچیده و بحث برانگیز دستور زبان، مقوله «قید» است. این مبحث از مهمترین مسائل زبان بوده که متأسفانه ناشناخته باقی مانده و تعریف درست و جامعی از آن ارائه نشده است و به علاوه، تعاریف موجود نیز کامل و طبقه بندی شده نیست و ابعاد و زوایای آن از دید بیشتر دستور نویسان دور مانده است. به علاوه تاکنون از نظر دستور تاریخی و سیر تحول به مقوله قید نگاه نشده است؛ بر این اساس پژوهش حاضر سعی دارد ن...

گرچه در اکثر آثار ادبی تمام نقاط دنیا ردِّ پای پول و مسائل اقتصادی دیده می‏شود، امّا قائل شدن رابطه‏ای عمیق و ناگسستنی بین پول، اقتصاد و ادبیّات حرکتی است عجیب و نا‏‏مأنوس؛ عجیب‏تر و نامأنوس‏تر این‏که چنین رابطه‏ای را در شعر عرفانی فارسی جستجو کنیم. و این کاری است که در این مقاله انجام خواهد شد. نکته دیگر این است که در اکثر آثار انتقادی ادبی دربارۀ شعر، رمان و غیره، تقریباً هیچ توجّهی به جنبه استعاری...

پژوهش های تطبیقی در حوزۀ ادبیات، به بررسی روابط تاریخی ادبیات ملی با ادبیات دیگر زبان ها، کشف پیوندهای پیچیده بین آنها و مقایسۀ نقش و اثرگذاری هنری، معنوی، محتوایی، فنی و پیوندهای تاریخی آنها می پردازد. دولت آبادی در جای خالی سلوچ با درک بسترهای تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی پیرامون خود، روایت مبارزه و تنازع بقای انسان را، در زبانی هنرمندانه و بیانی واقع گرایانه، به تصویر می کشد. پرل باک نیز ...

درمطالعات تاریخی کسب آگاهی نسبت به موضوعات و مسایل مختلف چه در عرصه اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی و چه اقتصادی دارای اهمییت بسیاری می باشد.راههای کسب آگاهی در تاریخ بررسی متون مختلف در علوم دیگر نیز می باشد.یکی از عرصه های مشترک در زمینه تاریخ ،ادبیات فارسی است که منابع ادبی جایگاهی مهم در میان منابع تاریخی دارند. در موضوع مورد بحث نیز یافتن آگاهی های تاریخی مردم ایران بخصوص اهل ادب و از میان آنها ش...

زبان های ایرانی و بویژه زبان فارسی با توجه به گستردگی حوزه جغرافیایی رواج آن، در طول تاریخ با شرایط جغرافیایی و اجتماعی مختلفی منطبق شده است. مطابق با این شرایط، تغییرات گوناگون آوایی، صرفی، نحوی و معنایی نیز در زبان ها و گویش های ایرانی کهن به وجود آمده، سبب شکل گیری گویش های ایرانی و گونه های زبان فارسی نو شده است. اما اطلاعات و پژوهش های اندکی در زمینه گویش شناسی کهن فارسی وجود دارد و این اط...

سووشون یک رمان تاریخی- سیاسی، با نثری دقیق و محکم است. این اثر از نظر فن داستان نویسی و پرورش درون مایه بسیار قوی و همچنین اولین داستانی است که شخصیّت محوری آن یک زن می­باشد. در این رمان موضوعات مختلف همانند مسایل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، تاریخی، تعلیمی و حماسی با هم ترکیب شده­اند و اثری جاودانه را خلق کرده­اند. هر چند در اغلب پژوهش­ها و نقد­ها این رمان از حیث سیاسی مورد بررسی قرار گرفته اما جنبه...

کتاب تاریخ ادبیات داستانی ایران، کتابی است که می­کوشد به بررسی ادبیات داستانی ایران به ویژه رمان و داستان کوتاه (تا سال 1332) بپردازد و با بررسی پیشینه و خاستگاه­های آن­ها (داستا­ن­های بلند عامیانه، سفرنامه و خاطره­نویسی، حکایت­ها و...) سیر تحول تاریخی آنها را نشان دهد. همچنین نویسنده به انواع رمان (رمان تاریخی، رمان کارآگاهی و...) و دلایل شکل­گیری برخی از آنها نیز پرداخته است. با این حال این ...