در ایران اندیشه ایرانشهری به‌طور خاص، خود را در دولت ساسانی نشان داد و دولت ساسانی و شاهانی مانند اردشیر و انوشیروان، روح تئوریک و عملی اندیشه و تعریف ایران از امر سیاسی در قالب ایده ایرانشهری شد. با سقوط دولت ساسانی و قدرت گرفتن خلفای اموی و عباسی این اندیشه رو به افول نهاد. در این دوره حکومت‌های طاهریان، صفاریان از قدرت‌های خُرد شکل‌گرفته در دل حکومت مرکزی اسلامی، در جدال و رویارویی مداوم با س...

نوسازی و اصلاحات در ایران در دورة قاجاریه ازبالا و از طریق مقامات حکومتی آغاز شد که به علت ماهیت خود کامة رژیم و مخالفت در باریان و صاحبان منافع خاص ناکام ماند. با ضعف و زوال دولت مرکزی جنبش های اجتماعی اصلاح طلبانه از تنباکو تا مشروطه رخ نمودند که آنها نیز نتوانستند به اهداف خود دست یابند و دولت مطلقه ونوگرای رضا شاه روی کار آمد . در دورة پهلوی اول و دوم روند نوسازی در ایستارها و ساختارها‘ شد...

بلوچستان آخرین ناحیه از ایران بود که دولت پهلوی اول اقتدار خود را درآن ناحیه توسعه داد. به‌دنبال استقرار دولت، بلافاصله کارگزاران حکومتی برنامه‌های مختلفی را زمینه مدرن‌سازی و تثبیت قدرت دولت مرکزی آغازکردند. اجرای قانون سجل احوال با هدف شناخت و احضار مشمولین از پروژه‌های دولت مرکزی در بلوچستان بود که در مقایسه با دیگر مناطق ایران دیرتر آغاز و طی دو مرحله انجام شد. اقدامات ماموران سجل احوال با ...

خاندان اسحاقیه در غرب گیلان، به‌خصوص منطقة فومن، سالیان زیادی (از قرن هفتم تا دهم هجری) دارای قدرت و فرمانروایی بودند.این خاندان از دورة مغول، با حکومت‌های گوناگونی در ایران مواجه شدند و غالباً، به استقلال، در منطقه فرمانروایی می‌کردند؛ ولی در زمان حکومت صفویه، به‌ویژه از اواخر دورة شاه اسماعیل اول، قدرت سیاسی آنها زوال یافت و تقریباً مطیع دولت مرکزی شدند. سرانجام، این خاندان در زمان شاه عباس اول...

بندر بوشهر از دورۀ افشاریه تا اوایلدورۀ پهلوی مهم ترین بندر تجاری ایران در سواحل خلیج فارس بود. همزمان با روی کارآمدن دولت پهلوی اوّل، علی رغم اینکه بندر بوشهر فاقد تأسیسات بندری با معیارهای بین المللیبود، باز از سایر بنادر ایران فعال تر بود و اکثر شرکت های تجاری خارجی و تجارداخلی برای وارد و صادر کردن کالاهای خود از این بندر استفاده می کردند. در دورۀپهلوی اول سیاست های متعددی برای نوسازی کشور ا...

وجود تنوع قومی در کشورهای مختلف جهان اغلب به عنوان عاملی در جهت کاهش همبستگی ملی کشورها یاد می شود،کشور ایران هم دارای اقوام و اقلیت های مختلف می باشد که این امر خود باعث کاهش وحدت ملی شده است قوم بلوچ و سیستانی از جمله اقوام ایرانی هستند که از قدیم الایام در جنوبشرقی ایران ساکن بوده اند نگاه دولت مرکزی و مجموعه حاکم بر ایران به این دو قوم باتوجه به سطح تجانسات و تفاوتهای آنها متفاوت بوده است ق...

بندر بوشهر از دورۀ افشاریه تا اوایلدورۀ پهلوی مهم‌ترین بندر تجاری ایران در سواحل خلیج فارس بود. همزمان با روی کارآمدن دولت پهلوی اوّل، علی‌رغم اینکه بندر بوشهر فاقد تأسیسات بندری با معیارهای بین‌المللیبود، باز از سایر بنادر ایران فعال‌تر بود و اکثر شرکت‌های تجاری خارجی و تجارداخلی برای وارد و صادر کردن کالاهای خود از این بندر استفاده می‌کردند. در دورۀپهلوی اول سیاست‌های متعددی برای نوسازی کشور ا...

نخبگان سیاسی ایران اواخر قاجار، تخته‌قاپو کردن عشایر را در روند تجدد و دولت ـ ملت‌سازیِ نوین از اقدامات اجتناب‌ناپذیر اجتماعی تلقی می‌کردند. این مسئله در آذربایجان، که مهم‌ترین مسیر ورود اندیشه‌های نوین محسوب می‌شد، از اواخر دوره ناصری مورد توجه قرار گرفت. از جمله ایلات ارسباران (قره‌داغ) سوژة این نگرش شدند. این دسته از ایلات تا روی‌کارآمدن رضاشاه روندی از یکجانشینی را پیموده بودند. این مقاله به...

  تا پیش از تشکیل دولت مدرن و پیدایش حکومت متمرکز در ایران، میزان قدرت و ضعف حکام محلی و رابطه­ی آنان با حاکمیت مرکزی همواره تابعی معکوس از افزایش یا کاهش قدرت حکومت مرکزی به‌شمار می­آمد. با تأسیس دولت مقتدر صفوی و تسلط آنان بر نقاط مختلف ایران، به‌تدریج بسیاری از خاندان‌های حاکم محلی از اریکه­ی قدرت به زیر کشیده شدند؛ اما برخلاف قاعده­ی معمول، خاندان محلی اردلان نه‌تنها از صحنه­ی قدرت خارج نشد...

درگیری نظامی روسیه با گرجستان بر سر مساله اوستیای جنوبی که گرجستان آغاز کننده آن در روز 8 اگوست 2008 بود، رویدادی هم چون 11 سپتامبر را پدید آورده است که در منطقه بحرانی قفقاز اتفاق افتاده است. منطقه بحرانی قفقاز که حتی پیش از فروپاشی اتحاد شوروی به مرکز درگیری های قومی بر سر مسائل ادعاهای ارضی و قلمروخواهی بین واحدهای سیاسی (بین کشورها،  یا بین دولت مرکزی و مناطق جدایی طلب) تبدیل شده بود، تاکنو...