هیرمند در حیات اقتصادی و اجتماعی سیستان جایگاه مهمی داشته و از عوامل اصلی تداوم تاریخی منطقه به‎شمارمی آید. این رود مرزی در پی جداشدن بخش شرقی ایران، تشکیل کشور افغانستان و نیز نقش آفرینی انگلیسی ها در مرز های شرقی اهمیت یافت و از آن میانه، مسئلۀ آب هیرمند بین دو دولت نقش شایان توجهی را در روابط دو کشور در دوره های مختلف ایفاکرد. در این مقاله سعی بر آن است تا با روش توصیف و تحلیل تاریخی داده ها...

روستای «خرانق» مرکز بخشی از شهرستان اردکان، به علت قرار داشتن در مسیر مشهد مقدس دارای آثار تاریخی ارزشمندی از جمله «مشهدک»1 است. «قلعة خرانق» که طبق روایات تاریخی، قدمت آن به سه هزار سال پیش می رسد، یکی از آثار باستانی اقوام ایرانی است که میراثی درخشان از فرهنگ و تمدن در ادوار مختلف تاریخی دارد2. این منطقه در دل کویر با سیمایی متفاوت از شهرها و روستاهای کویری، نمایی اسرارآمیز و منظری استثنایی ...

تاریخ بلعمی (از تاریخ‏‏های عمومی عالم) و تاریخ بیهقی (از تاریخ‏‏های خصوصی دورة غزنویان) از شاه‌کارهای تاریخی و ادبی ایران‏‏زمین به ‏شمار می‌روند. به‏ ‏‏رغم پژوهش‏‏های فراوانی که دربارۀ آن‏‏ها انجام شده، از دید تطبیقی و از ابعاد مختلف تاریخی و ادبی، نظیر سبک و اسلوب تاریخ‏‏پردازی، اصول روایت، و زبان، تا کنون کم‏تر بدان‏ها توجه شده است. این دو اثر، که از برجسته‏ترین نمایندگان دورة نخستین تاریخ‏‏ن...

شرق ایران در این مقاله بین دو منطقة شمال شرق (تقریباً معادل با استان خراسان رضوی) و جنوب شرق (تقریباً برابر با    استان­های سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان) تعریف می­شود که تقریباً با استان خراسان جنوبی هم­خوانی دارد. با وجود آنکه دو سنگ­نگارة دارای کتیبة پهلوی در لاخ­مزار و کال جنگال در این منطقه قراردارد که اهمیت این منطقه را در دوران تاریخی اشکانی و ساسانی نشان می­دهد، منابع تاریخی آن دوران،...

 رابطة متعارض و چندبعدی حوزه‌های تشیع، تصوف و سلطنت در دورة صفویه، سبب شکل‌گیری گفتمان‌ها، گزاره‌ها و کنش‌های گفتمانی خاصی در آن دوران شده است. این رابطه حول محور تلاش برای کسب مشروعیت سیاسی و اجتماعی و با هدف تثبیت نظم گفتمانی مطلوب شکل گرفته است. در این بین، می‌توان ردیه‌های اعتقادی صوفیه و روحانیت شیعی را رسانه‌هایی سیاسی و عقیدتی با هدف بیرون‌راندن گفتمان رقیب از میدان مشروعیت سیاسی و اجتما...

ماهیت پری در منابع و مراجع فارسی، مبهم و درهم‌آمیخته‌است. یونانیان، ایرانیان دورة باستان و ایرانیان بعد از اسلام، هرکدام باورهای خاصی در باب پری داشته‌اند. تداخل این باورها، سبب ابهام ماهیت و مدلول پری در اذهان گردیده‌است. هدف این نوشتار، به‌دست‌دادن تصویری روشن از ماهیت پری است که به درک و فهم بیشتر و صحیح‌تر از متون ادبی و دینی و تاریخی کمک‌خواهد‌کرد. برای این کار، مدلول این واژه از قدیم‌ترین...

رمان تاریخی در دورة معاصر ادب عربی، جایگاه ویژه‌ای میان صاحب‌نظران و مخاطبان یافته است. در این میان، رمان‌های تاریخی جرجی زیدان، نویسندة معاصر و مسیحی لبنانی، به سبب پرداختن به تاریخ اسلام، طرفداران و منتقدان فراوانی دارد. یکی از منتقدان برجستة داستان‌های وی، محمود صاوی است که انتقادهای فراوانی بر رمان‌های جرجی زیدان، وارد ساخته است. گفتار حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، نظ...

نگارنده در نوشتار پیش رو بر آن است که قضایای دورة خلیفة سوم و بعد از آن خلافت امام علی (ع) و مسائل مربوط به آن را از منظر رمان تاریخی برجستة عذراء قریش نوشتة جرجی زیدان، نویسندة معاصر مسیحی لبنانی، بررسی کند. آن چه از تورّق و جست وجوی این داستان به دست می آید این است که امام علی (ع) شخصیت منحصر به فردی است که علاوه بر جای گاه ویژه اش در بین مذاهب مختلف اسلامی، در بین پیروان ادیان دیگر نیز جای گا...