این تحقیق چهار فصل دارد که در فصل اول، معنای عقل از دیدگاه مولانا و غزالی بررسی شده است که در مجموع مولانا عقل را به پنج معنا می داند که عبارت می شوند از عقل غریزی، تجربی، عملی، عقل به معنای علوم ضروری، عقل سلیم که با روایات معصومین (ع) نیز مطابقت دارد. فصل دوم «ارزش و جایگاه عقل» از نگاه مولانا بررسی شده است. فصل سوم پیرامون قلمرو عقل بحث شده است، در این که مولانا محدوده عقل و دایره کاربرد آن ...

تطبیق آرای اندیشمندان ملت¬های گوناگون سبب می¬شود تا به درک مشترکی از نوع بینش آنان برسیم. در پژوهش حاضر به تطبیق آرای مولوی، عارف شرقی، و سورن کی-یرکگارد، فیلسوف غربی، پرداخته¬ایم. روش ما برای این منظور، روش توصیفی و مقایسه¬ای بوده است. نتایج این پژوهش نشان می¬دهد که مولوی و کی¬یرکگارد به عنوان متفکران دینی از دو سوی عالم و در دو زمان ناهمگن، اشتراکات فکری بارزی داشته¬اند، ضمن این¬که آرای آنان ...

مثنوی مولوی دربردارنده دقیق ترین رهنمون ها برای عروج به عالم ملک و ملکوت است و مولانا، بزرگ مرد عالم عرفان عملی در آن اثر سترگ و ارزشمندش به مبحث همت عنایت خاصی دارد. این واژه ، پنجاه و یک بار در مثنوی آمده است چرا که از منظر وی اصل و اساس هر حرکت وجنبشی در سیر صعودی، همت است و دیر یا زود رسیدن به مقامات و احوال و سرانجام به غایت مقصود و کمال مطلوب، به مقدار همت و توجه قلب صوفی بستگی دارد. همت ...

مطالعه«عرفان» به عنوان یک سنت کهن و ریشه دار و تأثیر گذار در تاریخ فکر و فرهنگ و حیات اجتماعی ایران و به ویژه نسبتِ آن با «اندیشه سیاسی» از موضوعات مهم و متنازع فیه در میان محققان بوده است. برخی از محققان با ابتناء بر مقومات و مبادی نظری و معرفتی عرفان، قائل به نسبتِ امتناع بین عرفان و سیاست بوده و هرگونه امکانِ استنتاج و تولید اندیشه سیاسی و مدنی را از اندیشه عرفانی منتفی و اساسا عرفان و سیاست را...

از آنجایی که مثنوی یک اثر تعلیمی - عرفانی است، شاعر بیشترهمت خود را صرف آن کرده است که با استفاده از قصه ها، رمزها، اسطوره ها و اشارات داستانی اندیشه های عارفانه خود را به آسانی القا کند. پراکندگی و گوناگونی قصه ها و حکایت ها از یک سو و دخل و تصرف عمدی و آگاهانه شاعر در آنها از سوی دیگر، زمینه های حضور و ظهور شخصیت های متعدد را در مثنوی فراهم آورده است که پیوسته به ایفای نقش مشغولند و بعضا بین ...

مطالب مورد بحث و بررسی در این رساله عبارت است از : بحثی مختصر پیرا ادبیات - اسلام و ادبیات - ناصرخسرو - ناصر خسرو و علم - ناصرخسرو و آزاد اندیشی - ناصر خسرو و مدح - سعدی - سعدی و عدالت - سعدی و مدح - مولوی - مولوی و اسلام - مولوی و پیامبران الهی - مولوی و علی علیه السلام .

شعر فارسی گنجینه ای است که دانش های کهن، از جمله علم نجوم را که در شمار قدیمی ترین آنهاست، به خود اختصاص داده است. تحقیق در متون ادبی و غور در آنها نشانگر این واقعیت است که علم نجوم با بسیاری از مسائل و معماهای خود در دوره های معینی، بیش و کم شعر و نثر فارسی را میدان ظهور خود ساخته است. آن چنان که درک مفاهیم بسیاری از آنها(متون ادبی) بدون آشنایی با اصطلاحات مربوط به این علم میسر نخواهد بود، یا ...

از مهم ترین مولّفه های عرفان عملی، محاسبه و مراقبه است که اثربخشی آن در لطافت و شفافیّت روح مشهودست. مثنوی معنوی اثر بزرگ و جاویدان جلال الدّین محمد بلخی درباره ی مراقبه و محاسبه و اهمیّت و کارکرد آن حاوی مطالب بسیار ارزشمندی است. به یک معنا می توان مثنوی را چکیده و مختصری از عقاید مولوی درباره ی «مهار نفس» و «مراقبه ی نفس» دانست. نکته ای که در اینجا اهمیّت دارد این است که در دیگر آثار او هم مراقبه ...

دعا نتیجه ی وجه رحمانیت خداوند است و تنها از این وجه هست که بنده امکان می یابد که بدو تقرب جوید، و الا میان خالق و مخلوق هیچ گونه سنخیتی نیست که بنده بدو نزدیک شود. قرآن بارها به دعا و نیایش و ذکر خدا سفارش کرده است و دعا را در زمره ی عبادات می داند که انسان را به مقام عالی و به قرب پروردگار می رساند که جز به وسیله ی دعا و زاری به آن مقام نائل نمی گردد. مولانا نیز نیایش و ذکر و دعا را نوعی عباد...