یکی از واژگان پرتکرار در دیوان حافظ «می» و متفرّعات آن است. طی این پژوهش عناصر تصویری در آن دسته از غزل­هایی که واژۀ کانونی آن­ها می و متفرّعات آن نظیر باده، می و... است، مورد تحقیق قرار گرفته است. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد: تصاویر خلق شده از رهگذر تشبیه به لحاظ انواع، اشکال و کاربرد متنوّع و گوناگون است که از بین انواع تشبیه، نوع بلیغ اضافی بیشترین بسامد را داراست؛ این موضوع القا­کننده رنگ،...

خواجه حافظ شیرازی یکی از شاعران بلندآوازه ی ادبیات پربار و غنامند دری بوده که در تبلور اندیشه های عرفانی و عاشقی، در شعری و متداول کردن اشعار سیاسی و اجتماعی در ادبیات دری نقش بزرگی را ایفا کرده است. ازآنجایی که مسئله اجتماعی در روزگار حافظ در آفرینش صورخیال او تأثیر گذاشته است ما بر آن شدیم تا بن مایه های اجتماعی صورخیال در 100 غزل حافظ شیرازی را بررسی کنیم و بسامدی از آن ها اعلام بداریم تا به...

‏خواجه عماد فقیه کرمانی _عارف و شاعر ایرانی ، از معاصران و ستایشگران آل مظفر بود. او در پی مرگ پدر و عمّ بود. اداره خانقاهی راکه آن دو عارف بزرگ در کرمان برپاکرده بودند. برعهده گرفت. سپس از جانشین شیخ زین الدین کامویی _مرید شیخ شهاب الدین سهروردی - به در یافت خرقه نایل آمد. از آن پس،کردار وگفتار عماد بر محور خانقاه و خانقاهیان قرارگرفت. البته مواردی از گرایش های ملامتی در دیوانش دیده می شرود. عم...

حضرت میرسیدعلی همدانی یا به تعبیر صمیمانه مردم تاجیکستان «حضرت امیرجان»، از عرفای بزرگی است که اصول و مبانی تعلیماتش فراتر از حوزۀ فرهنگی و تمدنی اوست. در این مقاله، پس از ذکر شرح حالی کوتاه از این عارف وارسته، دربارۀ طریقه عرفانی او بحث شده و این سالک صاحب دل خوشه چین خرمن بزرگانی همچون خواجه عبدالله انصاری، شیخ اکبر محی الدین بن عربی، ابوحامد غزالی، شیخ فریدالدین عطار، سنایی غزنوی، مولانا جلا...

«ایهام و انواع آن» از جمله¬ی این صناعاتِ سبک¬ سازند که به کارگیری آن در شعر به حافظ اختصاص ندارد جز این که ایهام در شعر دیگر شاعران با ایهام در شعر حافظ همان قدر فرق و فاصله دارد که شعر او با شعر دیگران. ایهام در شعر دیگران صنعتی از صنایع شعری و حُسنی از محاسن کلامی و حالت و کیفیتی عارض بر شعر محسوب می شود؛ در حالی که در شعر حافظ، روح شعر و کیفیتی جوهری به شمار می رود. در این جستار «ایهام و انواع...

بینامتنیت در سیر تکامل خود از نیمه اول قرن بیستم تا به امروز تحولات گسترده ای یافته است. این نظریه در اواخر دهه ی شصت توسط ژولیا کریستوا با بررسی افکار و آراء میخائیل باختین خصوصاً در مبحث اصل مکالمه گری وارد مرحله ی جدیدی شد؛ به طوری که در عرصه ی نقد و نظریه ی ادبی پیشرفت چشمگیری کرد. برطبق نظریه ی بینامتنیت هیچ متنی دفعی و خود ساخته در نظام بسته و مستقل خلق نمی شود؛ بلکه هر متن، پیوندی دو سویه...

غزل از مهمترین قالب های شعر فارسی در بیان مضامین مختلف، بویژه مضامین عاشقانه و عارفانه است که درطول تاریخ خود فراز و نشیب های بسیاری را پشت سر گذاشته است. سعدی یکی از بلندترین قله های غزل فارسی از قرن هفتم به بعد محسوب می شود. وی بر شعر بسیاری از شاعران بعد از خود، بویژه بر شعر شاعران قرن هشتم، مانند خواجه حافظ، خواجوی کرمانی، عماد فقیه، جلال عضد و ... تأثیر گذاشته است. یکی از موفق ترین پیروا...

چکیده: حکمت در ادب عبارت است از جملات کوتاه و دلنشین که حاوی پند و اندرز در زمینه های دینی، اخلاقی، اجتماعی و غیره می باشد. «حکمت» جایگاه والایی در اثر ادیبان به خود اختصاص داده است. پژوهش حاضر به بررسی حکمت در دیوان لزومیات ابوالعلاء المعرّی که دستاورد نیم قرن عزلت و گوشه نشینی شاعر است، می پردازد و تلاش می کند نظریه های حکمی این شاعر حکیم و فرزانه را مورد بررسی قرار دهد. این تحقیق با به کارگی...

متن ها، موجوداتی زنده اند که در طول تاریخ با هم در ارتباط، داد و ستد و تعامل بوده و هستند. این ارتباط در قالب متنی، بینامتنی و فرامتنی است که بررسی و تعمّق در هر کدام از این نوع روابط، باعث گره گشایی و تحلیل متون می گردد. از یک نگاه، تحلیل بینامتنیت، در اثر یک شاعر یا نویسنده، تأثیرپذیری وی از شاعران و نویسندگان پیشین و نیز تلمیحات، اشارات تاریخی و آیات و احادیث به کار رفته در متن را بررسی می کن...