دو مسألة اصالت وجود و مجعولیت آن پیوستگی تامی با یکدیگر دارند. حکما این دو مسأله را به صورت کاملاً جداگانه مطرح کرده و احیاناً مورد استدلال قرار داده‌اند .برخی همچون هیدجی و محمدتقی آملی در توجیه این تفکیک، وجوهی را ذکر و عده‌ای از معاصران نیز از آنان پیروی کرده‌اند، اما مطهری این توجیهات را نپذیرفته و اثبات اصالت وجود را برای اثبات مجعولیت آن کافی دانسته است. وی از هر گونه نقد و رد این توجیهات خ...

جست و جوی زیبایی، پیشۀ پیشین انسان ها بوده است و آدمیان در اعصار دوردست و قرون گذشته، با روی آوردن به عرصۀ هنر و زیبایی، جاودانگی را جانمایۀ خویش ساخته اند. گویی از آن هنگام که بشر، اندیشیدن و عاطفه ورزیدن را آغازیده، هنرنمایی و روی آوری به زیبایی، خواه در شعر، یا در ادبیات، فلسفه، پیکرتراشی و کارهایی از این دست را نیز آغاز کرده است.درباب «حقیقت زیبایی»، پرسش های گوناگونی را می توان مطرح کرد. ا...

ابن‌سینا در قامت حکیمی مشائی و با رویکردی عقل‌گرایانه، سه ویژگی را در نبی شرط دانسته و بر آنها استدلال نموده است. از سوی دیگر، قاضی عضد ایجی در کسوت یک الهی‌دان اشعری، ضمن انتقاد از مواضع حکما، پرداختی نص‌گرایانه به مسئله داشته، برگزیده شدن پیامبر را مشروط به هیچ شرطی نمی‌داند. تقابل این دو دیدگاه، ضعف‌های هر دو را به‌خوبی می‌نمایاند و در عین حال نشان می‌دهد که دیدگاه ابن‌سینا صلابت بیشتری دارد...

از میان مجموعۀ مسائل و معارف گرد آمده در فلسفۀ اسلامی، قاعدۀ بسی ط الحقیقه، قاعده ای معروف درجمع متأخرین حکماست . معرفی این قاعده به تألیفات عدیده ی حکیم ملاصدرا در تبیین و تو صیف آن برمی گردد. اما جای بررسی این نکته باقی است که آیا در میان متقدین حکما، چنین قاعد ه ای شناخته شده ویا حداقل مفاد آن مورد اعتنا و استفاده بوده است یا خیر.در این مقاله تاریخچه قاعده و مفاد آن، طریقه اثبات و نتایج و لو...

زمان گرچه از اموری است که با آن مالوف و دست به گریبانیم و واقعیتی است که مقارن با تجاربی که در طی حیات به دست می آوریم بدان پی می بریم مع ذلک همین که در باب آن به تفکر بپردازیم و بخواهیم تعریفی محصل از آن بدست دهیم آشکار می گردد که تفهم و تفهیم آن تا چه اندازه گرانبار و مشکل و مستلزم طرح چه مسائل جدل الطرفینی (aporia) است . طبیعی است که حکما این مساله را جزء مسائل عویصه حکمی بشمار آوردند. به جر...

مهابهاراتا «حماسه­ی بزرگ شبه قاره­ی هند» اندیشه­های بی­بدیل فراوانی برای تعالی و کمال انسان به تاریخ بشری عرضه کرده است. مهابهاراتا بی­تردید منشأ فیاض الهام از برای شاعران، قصه سرایان، نمایش نویسان، حکما، ژرف اندیشان و هنرمندان بوده است، گفته­اند «ویاسا» (که بنا به سنت هندوها سراینده نامور این رساله است) کلیه­ی امور را در مهابهاراتا بررسی کرده و هیچ مطلبی در آفاق وانفس نمانده که وی بدان نپرداخت...

 از ویژگی‌های مهم حکمت شیعی‌، پایبندی به شریعت، اهمیت ولایت وامامت ،جمع آوردن تعقل و اشراق وعدم وابستگی به سلاسل صوفیه است. پیروان این حکمت، مشایخ خود را پرورش یافتۀ تعالیم معصومان(ع) و وارث روحانیت انبیا(ص) هستند با عناوینی چون عالم ربانی، حکیم الهی وعارف بالله، تعالیم خود را حکمت می‌نامند و نه فلسفۀ صرف. در این تحقیق آرای امام خمینی به عنوان نمونه‌...

طرح مسأله صادر نخستین در فلسفه و عرفان، باعث تضارب آرای متوغلان در هر یک از این علوم، و همچنین این علوم با یکدیگر شده است. اختلاف آرا زمانی شدیدتر می‌شود که عارفان متفلسف و متفلسفان عارف به جمع  رأی فلاسفه و عرفا می‌پردازند. در این مقاله، رأی حضرت امام خمینی(س) در مورد صادر نخست در چهار محور پیگیری می‌شود: 1) قاعده الواحد لایصدر عنه إلا الواحد؛ 2) نظر فلاسفه در مورد صاد...

 منظومه عرفانی شیخ صنعان و دختر ترسا یکی از دو منظومه ی مستقل فارسی از داستان معروف شیخ صنعان است که محمد وحدت هندی،  شاعر و عارف قرن 13ه، با استفاده از روایت شیخ فریدالدین عطار نیشابوری در منطق الطیر سروده است. منظومه ی دیگر از میرزا ابراهیم نادری کازرونی، شاعر هم دوره ی وحدت است.  منظومه ی وحدت هندی در 2800 بیت در قالب مثنوی بر وزن خسرو و شیرین نظامی است. وحدت در جای جای این مثنوی ارزشمند از...

در طب سنتی ایران، ورزش عامل مهمی برای حفظ سلامتی به شمار می‌رود و برای آن اثرات زیادی ذکر شده است. به‌نظر برخی از حکما چون ابن سینا، عامل ورزش در حفظ سلامتی، بر کلیه عوامل حتی تغذیه، تقدم دارد و برای اینکه از فعالیتهای بدنی بیشترین فایده نصیب افراد شود، ورزشهای متناسب با هر فرد پیشنهاد شده است. در واقع، ورزشها را در گروههای مختلف قرار داده و معتقدند هر گروه، اثرات ویژه‌ای را اعمال می‌کند. این م...