این نوشتار، تحلیل حکایاتی از گرشاسب نامه با به کارگیری روش ریخت شناسی پراپ است. کاربرد این روش، آزمونی برای نظریة ریخت شناسی در نوع ادبی «اسطوره» به شمار می رود. بسیاری از اجزا و کنش های بررسی شده در روایات گرشاسب نامه با روایت شناسی پراپ یکسان است. همچنین با بررسی تطبیقی ساختار حکایات، همگونی هایی در زیر ظاهر آشفته و گوناگون آنها نمایان می شود.

چکیده: سنایی، شاعری است که شعر پارسی را شوری تازه بخشید و شاعران این سرزمین از او بسیار آموختند. با این وجود هنوز شناخته‏شده نیست. جای آن دارد که شعر او از جهات مختلف بررسی شود. یکی از این جنبه ها تأویل است. تأویل در دل معناها می‏رود و مفاهیم پنهان را آشکار می‏کند. حدیقه الحقیقه به عنوان تاج مثنوی های سنایی، اسرار بسیاری در صدف خود دارد. با بررسی تأویل در حدیقه، کوچه های پر رمز و راز آن برایم...

از رویکردهای مهم و دیرینه ی قرآن پژوهان، تأمل در زبان و چگونگی فهم و تفسیر این متن عظیم است که دارای وجوه گوناگون دینی، معرفتی و هنری می باشد. از جمله ی این رویکردها، رویکرد ادبی و زبان شناسی به قرآن است که افرادی چون سید قطب، مستنصر میر، نیل رابینسون، ایزوتسو، آنگلیکا نویورت طرح و آثاری در این زمینه تألیف کرده اند. با پیشرفت تحلیل مباحث گوناگون زبان شناسی و نشانه شناسی در متون مختلف، دریافته م...

ولادیمیر پراپ، فولکلورشناس روسی، در نظامی ابداعی به بررسی ریخت­شناسانه قصه­های پریان روسی پرداخت. پراپ رده­بندی را از محتوا و مضمون قصه به مشخصات صوری و ساختمانی آن منتقل می­کرد و این مشخصه­ها را مورد پژوهش قرار می­داد، بنا به تعریف وی ریخت­شناسی، توصیف قصه­ها بر پایه اجزای سازنده آنها و همبستگی و ارتباط این سازه­ها با یکدیگر و یا کل قصه است. این نوشتار، تحلیل حکایاتی از «کوش­نامه» با به کارگیر...

به باور بسیاری از ادیبان و فولکلورشناسانی که در زمینۀ مشترکات ژانرهای نثر شفاهی و ادبیات به تحقیق مشغول اند، اسطوره نطفۀ معنوی نثر شفاهی و عامل پیدایش انواع ادبی است. برخی نیز این موضوع را براساس شباهت تیپولوژی و عوض شدن نقش های اساطیری تحلیل کرده اند؛ مثلاً به باور پراپ، افسانه ها از اسطوره ها مواد زیاد گرفته اند؛ اما این بدان معنا نیست که اسطوره ها و افسانه ها یک چیزند. در این مقاله، تفاوت ها ...

پژوهش حاضر به بررسی وجوه روایتی در حکایت های مرزبان نامه بر اساس نظریه تزوتان تودوروف می پردازد. بر این اساس، وجوه اخباری، خواستی و فرضی و زیر مجموعه آن ها چون وجوه الزامی، تمنّایی، شرطی و پیش بین، در این اثر بررسی می گردد. شناسایی نوع روابط میان شخصیت ها، کشف ساختار نهایی داستان ها بر اساس بسامد وجوه روایتی و شناخت عوامل بنیادینِ شکل گیری و حرکت منطقی داستان های مرزبان نامه، از اهداف این پژوهش ب...

کلثوم ننه نام کتابی طنزآمیز و انتقادی نوشتةآقاجمال خوانساری (۱۱۲۵ ق.) از فقیهان دورة صفویّه است. کلثوم ننه در نقد دینداری عامیانه و باورهای خرافی رایج میان زنان و قدیم ترین سند مکتوب دربارة اخلاق و آداب و رسوم زنان عامی ایران است. هدف از مقاله، معرّفی کتاب و مؤلّف آن سپس متن شناسی این اثر ارزشمند است. کتاب کلثوم ننه به عنوان یکی از آثار مهمّ ادب عامه در تاریخ ادبی ایران همواره از دید محقّقان دور مان...

یکی از ابعاد مهم عصر مشروطه، پیدایش ادبیات سیاسی و شعر مردمیست. شاعران فراوانی در مقابل گروه اندکی که هنوز شعر بازگشتی می‌سرودند، به زبان مردم و برای آنان شعر سرودند و هم‌آوا با مشروطه‌خواهان، فریاد آزادی و نفرت از بیگانه و هرآن‌چه نابرابریست را، سر دادند. دراین‌میان، اشرف‌الدین حسینی‌قزوینی (1247-1313ش.)، معروف به «نسیم شمال»، زبان مردم کوچه و بازار، لحن عامیانه، طنزآمیز و بی‌پروا را در اشعار ...

طنز گونه‏ای ادبی است که با دیگر گونه‏های شوخ طبعی از جمله هجو، هزل و مطایبه پیوندهای مشترک و ناگسستنی دارد. به همین دلیل طنزپژوهانی که در تعاریف خود سعی داشته‏اند بین طنز و واژگان پیرامون آن تفکیک و مرزبندی دقیق قائل شوند، معمولاً دچار اغتشاش و سر در گمی شده‏اند؛ بویژه اینکه میان طنز در معنی سنّتی آن با طنز مدرن تا حدودی تفاوت است. زبان طنزآمیز برخی از متون عرفانی، منعکس کننده اوضاع اجتماعی و فره...