ویژگی تعلیم اسماء باعث شده است که انسان مقامی بالاتر از مقام فرشتگان مقرب خدا داشته باشد. این مقاله در صدد بررسی چیستی اسماء مورد اشاره در آیه 31 بقره با استفاده از تحلیل سخنان مفسران فریقین است. مفسران شیعه سه نظریه را در مورد اسماء مطرح کرده‌اند: الفاظی که به اشیاء خارجی اشاره دارد، حقایق عینی و خارجی که واسطه خلقت تمام ممکنات عالم می‌باشند و ذخایر غیبی که منشأ پیدایش جهان هستند. مفسران اهل س...

نفس در دیدگاه صدرالمتألهین دارای «حدوث جسمانی و بقاء روحانی» بوده و از این رو، دارای دو حیثیّت «جسمانیّت و تعلّق به بدن» و «تجرّد ذاتی» است. مسئلۀ اصلی پژوهش جاری، شناخت کیفیّت و گونۀ کثرت نفوس انسانی، بر اساس دیدگاه صدرالمتألهین و در سه مرحلۀ تکوّن نفس است. نفس قبل از حدوث و تعلّق به بدن، عقل مجرّد است. از این رو، کثرت نفوس انسانی قبل از تعلّق به بدن، کثرت «نوعی عقلی» است. پس از حدوث، تمام نفوس از حیث ...

برهان حدوث و قدم در کلام اسلامی همواره یکی از استدلال‌های اصلی و مهم برای اثبات وجود خداوند بوده است. در نوشتار حاضر با استفاده از روش مطالعۀ تاریخی ـ تطبیقی تحوّلات حادث شده در نحوۀ تقریر برهان حدوث و قدم در کلام متقدّم امامیه و کلام اشاعره بررسی و مقایسه شده است. این پژوهش نشان می‌دهد که استدلال های متکلّمان امامی و اشعری برای اثبات حدوث عالم در قرن چهارم و پنجم هجری شاهد چند تحوّل اساسی بوده است...

ملا شمسا گیلانی(حکیم مشائی سدۀ یازدهم) نفس را روحانیة‌الحدوث و روحانیة‌البقا دانسته و با انگیزۀ دفاع از معارف دینی، به مخالفت با نظریۀ حدوث جسمانی نفس برخاسته است. پاسخ ملاصدرا به اشکالات بر تمایز میان روح و نفس و تمایزنهادن میان نفوس کملین ونفوس غیرکملین مبتنی است. هرچند این تمایز نهادن به ملاصدراکمک می‌کند تا از روایاتی که دربارۀ ارواح کملین وارد شده است پاسخ دهد، اما او همیشه به این تمایز پا...

هر اسمی از اسماء الهی از نظر مصداق عین ذات و سایر اسما است، ولی از نظر مفهوم مغایر با ذات و سایر اسماست، پس هر اسم دارای دو دلالت است؛ یکی دلالت بر ذات و دیگر دلالت بر صفتی خاص که موجب تمییز آن اسم از اسماء دیگر می شود و خداوند که حقیقت واحد است، کثرت اسماء او بر اثر اعتبارات گوناگون بوجود می آید؛ مثلاً از این جهت که موجودات را آفریده، «خالق» و از آن جهت که به همه چیز آگاه می باشد، «عالِم» است و ...

مقاله حاضر به بررسی ارتباط اسماء الهی با محتوای آیات در سوره آل‌عمران در ذیل آیات مختوم به دو اسم «رحمن و رحیم»، «حی و قیوم»، «عزیز و حکیم»، «غفور و رحیم»، «سمیع و علیم»، «عزیز و ذوانتقام» و «واسع و علیم» پرداخته است. با نظرداشتِ توقیفی بودن ترتیب و نظم کلمات در قالب آیات قرآن و نیز تنظیم آیات در درون سوره‌ها، ارتباط و همخوانی اسماء الهی با مضامین آیات امری انکارناپذیر است. این ارتباط به چند صور...

این رساله ، تصحیح و تحقیق متن رساله فی الحدوث نوشته صدر المتألهین شیرازی است که موضوع آن حدوث یا پیدایش جهان است. ارکان این رساله شامل متن تصحیح شده و مقدمه است. گذری تحلیلی بر نظریه ملاصدرا درباره حدوث جهان، تجزیه و تحلیل مطالب رساله حدوث، چگونگی تصحیح متن رساله و ارزشیابی نسخه ها ، مباحثی است که در مقدمه به آن پرداخته شده است. مصحح متن مذکور را با هفت نسخه خطی دیگر از این متن مقایسه انتقادی ک...

فاسد شدن بدن بعد از جدایی نفس امری محسوس است که به استدلال نیازی ندارد. اما با توجه به دخالتی که بدن در حدوث نفس دارد فاسد نشدن نفس با زوال بدن نیازمند برهان است. از این رو مقاله پیش رو در تلاش است از منظر سه فیلسوف بزرگ اسلامی، ابن سینا، سهروردی و صدرالدین شیرازی به این پرسش پایه ای در فلسفه اسلامی پاسخ دهد که «چگونه با وجود دخالت بدن در حدوث نفس، با زوال بدن، نفس همچنان باقی می ماند؟». در برر...

با توجه به اینکه چینش آیات و کلمات در قرآن کریم به اتفاق علما توقیفی می باشد، در این پروژه به بررسی اسماء و صفات الهی و علت گزینش هر صفت در انتهای آیات پرداخته شده است. در ابتدا بعد از مفهوم شناسی و پرداختن به تعاریف و اصطلاحات مربوطه، راههای کشف و پی بردن به ارتباط میان کلمات و جملات آیه و نیز آیه مورد نظر با آیات قبل و بعد خود بررسی شده است که از جمله این موارد می توان به سیاق و تقدّم و تاخّر ا...

این رساله مشتمل بر چهار بخش و بیست فصل می باشد که در بخش اول، احکام کلی نفس از قبیل تعریف نفس ، اثبات و جوهر بودن نفس و ... بحث شده است . در بخش دوم قوای نفس و وحدت قوا و علت تعدد آن بیان گردیده است . در بخش سوم با ادله و برهان، جسمانی بودن نفس ابطال و تجرد آن اثبات گردیده و درباره کیفیت تعلق نفس به بدن و وحدت نوعی نفوس و توحید نفس بحث شده است ، در بخش چهارم با ابطال قدیم بودن نفس ، حدوث آن اثب...