اختلاف در میان انسانها، خصوصاً در ادیان و مذاهب از دیرباز محسوس بوده است. صاحب نظران هرکدام به نوبه خود در رفع این معضل بشری چاره اندیشی کرده اند. در این میان عارف بزرگ جلال­ الدین محمد مولوی نیز با ذهنی تیزبین و ژرف اندیش اهتمام به رفع این مشکل نموده است. وی در یکی از راهکارهای خود پس از ریشه یابی معضل اختلاف، راه حل آن را رجوع به عامل وحدت­ بخش؛ یعنی «انسان کامل» عصر می داند. در نظر وی با محور...

موضوع رساله معنا شناسی عقل در دیوان کبیر شمس و فیه ما فیه مولانا جلال الدین محمد بلخی (متوفی 672 هـ .ق) است. در ابتدا مراد از معنا شناسی به عنوان دانش و روش را مشخص خواهیم ساخت. بدین ترتیب در فصل اول به بررسی مکاتب معنا شناسی در دوران معاصر خواهیم پرداخت که شامل چند بخش خواهد بود، بررسی مکاتب معنا شناسی، بررسی روش شناسی توشیهیکو ایزوتسو و تفسیر او از مکتب بن، و شناخت روش معنا شناسی بکار رفته تو...

آنچه در این نوشتار قصد پرداختن به آن را داریم، پژوهشی است درباره مهم­ترین نماد در گسترۀ اندیشه و زبان «جلال­الدین محمد بلخی» که به طرزی ظریف و خلاقانه، چشم­نواز و پرسش­برانگیز در بیشتر آثارش به­ویژه مثنوی به کار رفته و شایستۀ بازنگری است. بازخوانی و بازنگری این تصویر می­تواند زمینه­های پژوهشی تازه­ای را در آثار مولوی فراهم کند.خورشید و نور در نظام اندیشـگی مولوی با انگاره­‌ها و باور­های دینی، ع...

مؤلفه­های پدیدارشناسی هوسرلی   در ­­ شناخت­شناسی مثنوی معنوی     علی اکبر سام خانیانی [1]     تاریخ دریافت:27/8/92   تاریخ تصویب:12/12/92     چکیده   مثنوی معنوی جلال­الدین محمد مولوی(604-672ه.ق) دربردارنده شناخت­شناسی ویژ­ه­ای است که شناختن آن در فهم جایگاه اثر و تفکر شاعر اهمیت زیادی دارد. مؤلفه­های این شناخت­شناسی، گاه به­طور شفاف بیان شده است و گاه از متن داستان­ها و عملکرد شعرشناختی قابل پ...

گونه شناسی کشف صوری در مثنوی     سید مسلم مدنی [1]     تاریخ دریافت: 15/2/92   تاریخ تصویب: 18/9/92     چکیده   کشف و شهود همچون بنیان شناخت های عرفانی به شمار می رود. عارفان از رهگذر کشف، رویارویی بی واسطه با حقیقت را تجربه می کنند؛ از همین رو پرداختن به گونه های کشف و اندازۀ توان معرفتی هر یک، همواره در کانون تأمل های عارفانه بوده است. جلال­الدین محمد مولوی به مثابه عارفی اندیشه­مند، برپایۀ آ...

پدیدة مرگ از جمله رازناک­ترین مسائل بشر است که معمای آن را به حکمت کس نگشوده و نگشاید. اندیشمندان از هر دستی و به هر نوع و بیانی در تعریف و تبیین آن کوشیده­اند و البته چنانکه باید بدین پرده راه نبرده­اند. از این میان، مولانا جلال­الدین محمد بلخی در مثنوی با نگاهی موشکافانه و راهگشا دربارة این مسأله بارها سخن رانده و در خصوص اینکه ماهیت مرگ چیست، چه گونه­هایی دارد؛ حکمت­های مرگ کدامند و نیز عبرت...

شادی یک پدیدة درونی و روحی است که در زندگی فردی و اجتماعی بشر حضور و نقش فعّالی دارد. از این رو در دین و عرفان اسلامی جایگاهی والا یافته است. ابعاد تعلیمی شادی در عرفان از مهم‌ترین نقشهای آن به شمار می‌آید. غزلیات جلال­الدّین محمد مولوی بلخی - موسوم به غزلیات شمس تبریزی- به اعتبار میزان کاربرد مضمون شادی، برای تحقیق در این مورد اهمیت و ظرفیت زیادی دارد و هدف این مقاله آن بوده که پس از تعریف شادی،...

آموزه ولایت حلقه اتصال دو جریان مهم تشیع و تصوف در عالم اسلام است‏، از این رو درونمایه اصلی آثار پیشگامان هردو جریان سیره و سخنان اولیا بوده است. این جستار به تحلیل و نشان دادن سیمای علی(ع) در سه اثر سترگ جلال‌‌الدین محمد مولوی (مثنوی‏، کلیات شمس و مجالس سبعه) و گزارش افلاکی از مناقب او اختصاص دارد. مولانا (604-672ق)‏ که بی‌‌تردید خود از کاملان طریقت است، سلسله طریقت ...

پژوهش پیش رو دربارۀ مسئلۀ کلامی جبر و اختیار از دیدگاه سید عبدالرحیم تاوه­گوزی، مشهور به مولوی کرد (1222ـ1300 ق.) و مولانا جلال­الدین محمد بلخی (606ـ672 ق.) است. مولوی کرد در منظومه­‌های کلامی خود به‌تفصیل به مباحث کلامی و از جمله مسئلۀ جبر و اختیار پرداخته و تلاش می­کند این مسئله را در محدودۀ افکار و اندیشه­‌های ابوالحسن اشعری و البته تا حدودی متفاوت با رویکرد و روش او بیان کند. مولانا جلال­‌ا...

بسیاری از دستآوردهای علمی بشر از فرهنگ سرچشمه گرفته است. لذا با برقراری ارتباط صحیح میان میراث فرهنگی و ادبی گذشته و علم دانش امروز می توان امکان پیشرفت های جدیدی را افزایش داد. تحقیق حاضر که با هدف کشف و بیان مفاهیم روان شناختی در دفتر چهارم مثنوی مولوی انجام شده است را می توان طرحی تازه در زمینه ی روان درمانی و گامی هرچند کوچک در جهت رسیدن به مفصود فوق در نظر گرفت. در فصل اول این تحقیق ابتدا ...